معرف‌های قناعت در معماری (در تضاد معنایی قناعت با طمع و حرص)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد، بجنورد. ایران

2 دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

تأثیر پذیری انسان از محیط و تأثیر گذاری محیط بر رفتار و اخلاق انسان مورد تأیید بسیاری از کارشناسان است و می‌توان گفت رعایت ارزش‌های اسلامی و اخلاقی در معماری زمینه‌ساز رشد و تقویت آن ارزش‌ها در کاربران می‌گردد؛ اما مسأله در چگونگی بروز و تجلی این ارزش‌ها در معماری است. در این پژوهش به تعیین معرف‌های قناعت (که یکی از مکارم اخلاق مورد توصیه امامان معصوم (ع) است) در بخشی از معانی آن (معانی متضاد قناعت: حرص و طمع) پرداخته شده است. بدین منظور طی انجام فرآیندی پس از معناشناسی قناعت با بهره گیری از مفاهیم متضاد آن، ابعاد معماری تعیین و سپس معیارها و معرف‌های قناعت شناسایی شده‌اند. روش پژوهش در شناخت معنای قناعت، معناشناسی است و در تعیین ابعاد معماری و معیارها و معرف‌های برگرفته از مفاهیم متضاد طمع و حرص، از استدلال منطقی بهره برده شده است و صحت آن به تایید 14 تن از کارشناسان معماری رسیده است. بدین منظور طی انجام فرآیندی پس از معناشناسی قناعت با بهره گیری از مفاهیم متضاد آن، ابعاد معماری تعیین و سپس معیارها و معرف‌های قناعت شناسایی شده‌اند. روش پژوهش در شناخت معنای قناعت، معناشناسی است و در تعیین ابعاد معماری و معیارها و معرف‌های برگرفته از مفاهیم متضاد طمع و حرص، از استدلال منطقی بهره برده شده است و صحت آن به تایید 14 تن از کارشناسان معماری رسیده است.
نتایج پژوهش نشان می‌دهد ویژگی‌های افراد مؤثر (معمار، کاربر و کارفرما) برای پرهیز از طمع و حرص در معماری، «شناخت حدود اختیار»، «پرهیز از زیاده‌خواهی»،«پذیرش محدودیت‌ها» و «پرهیز از تعصب» است؛ در فرآیند معماری (طراحی، ساخت و بهره‌برداری) باید «سلسله مراتب اهمیت» تعیین شوند، «شکل زندگی» شناسایی شود و با «برنامه‌ریزی» مناسب «تناسب اجزاء اثر با شکل زندگی» و نیز اصل «فناپذیری» مد نظر قرار داده شود؛ در مجموع می‌توان گفت در چنین اثری (در فرم، عملکرد و معنا) چهار ویژگی عمده «قاعده‌مندی»، «تجدید-پذیری»، «انطباق‌پذیری» و «توازن» قابل شناسایی است.

چکیده تصویری

معرف‌های قناعت در معماری (در تضاد معنایی قناعت با طمع و حرص)

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Indicators of contentment in Architecture In Semantic Conflict of Contentment with Covet and Greed

نویسندگان [English]

  • mohammad mahvash 1
  • Mehdi Saedvandi 2
1 Bojnord university
2 Assistant professor, Ph.D. in Architecture, Department of Architecture and Urban Construction, Isfahan Art University, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Many experts confirm the impact of human beings on the environment and the impact of the environment on human behavior and ethics. It can be said that the observance of Islamic and moral values in architecture lead to growth and strengthening of those values in users. But the problem is how these values are manifested in architecture? In this research, determination of the indications of contentment (which is one of the worshipers of the ethics recommended by the infallible Imams (AS)) has been discussed in part of its meanings (opposite meanings of contentment: greed and cupidity). For this purpose, during the process after the semantics of contentment (by using its opposite concepts) the dimensions of the architecture are determined and then the criteria and indicators of contentment are identified. The method of research of recognizing the meaning of contentment is semantics. Logical reasoning has been used in the determination of architectural dimensions and criteria and indicators of greed and cupidity in architecture. The validity of it has been confirmed by 14 architectsFor this purpose, during the process after the semantics of contentment (by using its opposite concepts) the dimensions of the architecture are determined and then the criteria and indicators of contentment are identified. The method of research of recognizing the meaning of contentment is semantics. Logical reasoning has been used in the determination of architectural dimensions and criteria and indicators of greed and cupidity in architecture. The validity of it has been confirmed by 14 architectsFor this purpose, during the process after the semantics of contentment (by using its opposite concepts) the dimensions of the architecture are determined and then the criteria and indicators of contentment are identified. The method of research of recognizing the meaning of contentment is semantics. Logical reasoning has been used in the determination of architectural dimensions and criteria and indicators of greed and cupidity in architecture. The validity of it has been confirmed by 14 architectsFor this purpose, during the process after the semantics of contentment (by using its opposite concepts) the dimensions of the architecture are determined and then the criteria and indicators of contentment are identified. The method of research of recognizing the meaning of contentment is semantics. Logical reasoning has been used in the determination of architectural dimensions and criteria and indicators of greed and cupidity in architecture. The validity of it has been confirmed by 14 architectsFor this purpose, during the process after the semantics of contentment (by using its opposite concepts) the dimensions of the architecture are determined and then the criteria and indicators of contentment are identified. The method of research of recognizing the meaning of contentment is semantics. Logical reasoning has been used in the determination of architectural dimensions and criteria and indicators of greed and cupidity in architecture. The validity of it has been confirmed by 14 architects. Results showed in order to manifestation of avoiding of greed and cupidity in architecture, effective individuals (architect, user and employer) should know your limits, Avoid excesses, Accept restrictions, Avoid bias. In the process of architecture (design, construction and operation) “Hierarchy of importance” must be noticed, the “life style” must be identified and proper “planning” and “proportion of components with life style" and the “mortality”" principle must be considered. In sum we can say that work produced by effective individuals has four main features that can be identified in form, function and meaning: regularity, renewability, adaptability and balancing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contentment
  • Greed
  • Cupidity
  • Architecture
  • Semantics
· آقا جمال خوانساری، محمد ابن حسین‏ (1366)، شرح آقا جمال خوانسارى بر غررالحکم و درر الکلم‏. تهران: دانشگاه تهران‏.
ابن بابویه، محمد ابن علی (1382)، الخصال‏. ترجمه­ی یعقوب جعفری، قم: نسیم کوثر
· ابن شعبه، حسن ابن علی 1381)، تحف­العقول‏. ترجمه­ی بهراد جعفری، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
· ابن منظور، محمد ابن مکرم‏ (1414ق)، لسان­ العرب‏. بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر.
· الکساندر، کریستوفر (1381)، معماری و راز جاودانگی، ترجمه­ی مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
· بستانی، فؤاد افرام (1375)، فرهنگ ابجدی، ترجمه­ی رضا مهیار، تهران. انتشارات اسلامی. چاپ دوم.
· تمیمی آمدی، عبدالواحد ابن محمد (1410)، غررالحکم و درر الکلم، مصحح سید مهدی رجایی، قم: دارالکتاب الاسلامی. چاپ دوم.
· حسین­زاده،علی(1389)،نقش­قناعت در بهره­مندی از زندگی، معرفت اخلاقی(4)، صص 115-136.
· حکیمی، محمدرضا؛ حکیمی، محمد؛ حکیمی، علی (1380)، الحیاة، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى‏.
· راغب اصفهانی، حسین ابن محمد (1374)، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن‏، ترجمه­ی غلامرضا خسروی. تهران: مرتضوی‏.
· رضائیان، علی (1392)، اصول مدیریت، تهران: انتشارات سمت.
· رفیع­پور، فرامرز (1392): کندوکاوها و پنداشته­ها. مقدمه­ای بر روش­های شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
· سریانی، نسرین (1381)، قناعت و معماری، نظری بر آثار و اصول قناعت در معماری خانه. پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد معماری،  دانشگاه یزد.
· سعدوندی، مهدی(1388)، معماری قانعانه، رساله مقطع دکترای معماری، دانشگاه شهید بهشتی.
· سعیدی خوزی، احمد (1360)، منطق نظری، تهران: 1360.
· قرشی بنایی، علی اکبر (1412ق)، قاموس قرآن‏، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
· کراجکی، محمد ابن علی (بی­تا) گنجینه معارف شیعه إمامیه (ترجمه کنز الفوائد و التعجب‏)، ترجمه­ی محمد­باقر کمره­ای، تهران: چاپخانه فردوسی.
· _____ (بی­تا)، نزهه النواظر (ترجمه معدن الجواهر)، ترجمه­ی عباس قمی، تهران: اسلامیه.
· کلانتری، ابراهیم و جنتی، لیلا (1391)، همبستگی قناعت و آرامش روان از منظر امام علی (ع) در نهج­البلاغه، پژوهش­نامه­ی اخلاق 4 (17). صص27–44.
· مستغفری، جعفر ابن محمد(1381)، روش تندرستى در اسلام (ترجمه طب­النبی و       طب­الصادق علیهم­السلام‏)، ترجمه­ی یعقوب مراغی و محمد خلیلی، ساری: مؤمنین. چاپ سوم.
· مجلسی، محمد باقر ابن محمدتقی (1378)، ایمان و کفر (ترجمه­ی کتاب الإیمان و الکفر بحار الأنوار جلد 64)، ترجمه­ی عزیزالله عطاردی قوچانی. تهران: انتشارات عطارد.
· موسوی، سید عباس (1388)، فرهنگ زهد و قناعت در کلام و سیره­ی قرآنی معصومین (ع)، نشریه کوثر، نشریه کوثر (31). صص21-30.
· مهوش، محمد (1397)، شاخص سازی مفاهیم اسلامی در معماری؛ مطالعه­ی موردی: قناعت، رساله مقطع دکترای معماری، دانشگاه هنر اصفهان.
· مهوش، محمد و سعدوندی، مهدی (1397). شاخص­سازی قناعت در معماری، پژوهش­های معماری اسلامی، دوره 6، ش 3، صص 137-154.
· میراکبری، رقیه السادات (1389). آثار تربیتی و روان­شناختی قناعت، فصلنامه­ی راه تربیت (11). صص 135–148.
· میلر، سام اف (1379)، روند طراحی، ترجمه محمد احمدی‌نژاد و مهرنوش فخارزاده، تهران: خاک.
· هاشمی خویی، میرزا حبیب­الله (1400)، منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، ترجمه­ی حسن حسن­زاده­ی آملی و محمدباقر کمره­ای. تهران: مکتب الاسلامیه. چاپ چهارم.