تأثیر اندیشه‌های شیعی- صوفی بر معماری شهری کاشان (از دوره ایلخانی تا آغاز صفویه)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد ایران‌شناسی گرایش تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

2 استادیار گروه تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

چکیده

کاشان از دیرباز به‌عنوان پناهگاه علویان و یکی از اولین شهرهای شیعه‌ نشین ایران مطرح است. این شهر که سابقه تاریخی آن به هفت هزار سال پیش در تپه‌های سیلک می‌ رسد، پس از گشودن دروازه‌های خود به روی سپاه اسلام در سال 24 ه.ق اسلام را پذیرفت و طولی نکشید تا نشانه‌های مذهب تشیع در آن ظاهر شود. در این میان بزرگانی از صوفیه که نقش پررنگی در گسترش تعالیم ابن عربی و سهروردی داشتند، در کاشان ظهور کردند. کاشان توانست به‌خوبی این آزادی مذاهب را در خود جای دهد تا زمینه بروز بزرگان صوفیه و شیعه در کنار هم فراهم شود و پیشرو در رشد اندیشه‌های شیعی- صوفی باشند که حیدر آملی بعدها آن را شرح و گسترش داد. این پژوهش پس از بررسی این اندیشه‌ها در کاشان، تأثیر آن را در حکام محلی و مردم نشان می‌دهد که چگونه ساختار های شهری و معماری خود را بنا بر تعالیم شیعی- صوفی بناکرده‌اند و نشانه‌های خاصی در شهر ایجاد کردند که بعدها در مکتب اصفهان بروز یافته است. این نشانه‌ها همچون قرارگیری مساجد و خانقاه‌ها در کنار هم و ایجاد مجموعه‌ای واحد برای دو مذهب تشیع و تصوف در عین ساختار مجزا، از اصل وحدت وجود ابن عربی سرچشمه می‌ گیرد و بزرگ‌ترین شارح آن عبدالرزاق کاشانی بوده که مریدان زیادی در کاشان داشته است. هرچند خانقاه عبدالرزاق کاشانی و معاصران او در کاشان از بین رفته‌اند، اما قریب به‌اتفاق خانقاه‌ های قرون هفت تا ده کاشان، در کنار مساجد و مدارس بزرگ بناشده‌اند. خانقاه مسجد عمادی در کنار مسجد عمادی یکی از این نمونه‌ها است. به نظر می‌رسد این مجموعه‌سازی یعنی قرارگیری مدرسه، مرکز عبادی شیعه و صوفی و مجموعه‌ های خدماتی و بازار در کنار هم که بعدها توانست در مکتب اصفهان به‌خوبی نمایان شود، از اندیشه‌های شیعی – صوفی عالمانی چون عبدالرزاق کاشانی و از کاشان سرچشمه گرفته باشد.

چکیده تصویری

تأثیر اندیشه‌های شیعی- صوفی بر معماری شهری کاشان (از دوره ایلخانی تا آغاز صفویه)

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The impact of Shiite- Sufi thoghts on Kashan urban structure (Ilkhanid to the beginning Safavid(

نویسندگان [English]

  • motahare hajizade 1
  • abdorafie rahimi 2
1 History, Human Science, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
2 Assistant Professor of History and Faculty Member of Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Kashan has long been As the Alavian refuge And it is one of the first Shiite cities in Iran. This city has its historical background It reaches the Silk Hills seven thousand years ago After opening their gates to the Islamic Guard Corps In the year 24 AH he accepted Islam And it didn't take long for the Shiite religious signs to appear. Meanwhile, the great Sufis were instrumental in expanding the teachings of Ibn Arabi and Suhrawardi They emerged in Kashan. Kashan was able to accommodate this freedom of religion To provide the opportunity for Sufi and Shia elders to come together And leading the development of Shiite-Sufi ideas Heidar Amoli later described and expanded it. This research after studying these ideas in Kashan It shows its impact on local rulers and the people How they have renamed their urban and architectural structures according to Shiite-Sufi teachings And they created specific signs in the city that later appeared in Isfahan School. These are signs like mosques and shrines Together, create a unified set of two Shiite and Sufi religions At the same time, the separate structure derives from the principle of unity of Ibn Arabi's existence Its largest exponent was Abdul Razaq Kashani, who had many followers in Kashan. Although Abdul Razaq Kashani and his contemporaries in Kashan have perished But in the seven to ten centuries of Kashan Next to the mosques and the big schools Have been founded. The mosque of the Emadi Mosque next to the Emadi Mosque is one such example This complex seems to be the school, the Shiite and Sufi worship center And service and market groups together Which later became well-known in the Isfahan It comes from Shi'i-Sufi ideas from scholars such as Abdul Razaq Kashani and from Kashan.
Geographical location of Kashan Despite this ancient city located on the way to Ray, Isfahan and Khorasan It does not provide an opportunity for governments They did nothing but loot This region was never the capital of the state But mystics and scholars have grown up whose ideas have been enduring and influential for centuries. Kashan was one of the first Shiite cities in Iran in the early Islamic centuries. In Kashan, there are a large number of Imam Kazim children. There are also numerous Sunni houses of worship in Kashan It shows the mystical tendencies in this city. Homes that have already been demolished but have been mentioned in historical sources. The existence of these centers indicates that Kashan has experienced mystical and mystical tendencies for centuries. This feature made Kashan one of the most vibrant mystical centers of Iran during the Ilkhanid and Timurid period. The presence of scholars with a tendency toward Sufism as well as Shiite principles It led to the creation of a philosophy based on the ideas of unity of Ibn 'Arabi in the eighth and ninth centuries. Kashan has been able to accommodate this freedom of religion so as to provide the opportunity for Sufi and Shia elders to come together.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kashan
  • Shiite-Sufi
  • urban architecture
  • urban structure
  • thught
اشپولر، برتولد. (1351)، تاریخ مغول در ایران، ترجمه محمود میرآفتاب، تهران.
اصطخری. (1340)، مسالک الممالک، به کوشش ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
افشار، ایرج، (1368)، وقف نامه سه دیه در کاشان، فرهنگ ایران زمین، تهران، مجلد 3 و 4، ص 123.
اقبال آشتیانی، عباس. (1383)، تاریخ ایران پس از اسلام، تهران.
بیرشک، ثریا، (1376)، چگونگی روند توسعه و تکامل شکل‌گیری شهر کاشان در بستر تاریخ،
مجموعه مقالات کنگره معماری و شهرسازی، جلد سوم، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
پاکزاد، جهانشاه. (1390)، تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران، تهران: آرمانشهر.
جامی، عبدالرحمان. (1375)، نفحات الانس من حضرات القدس، تصحیح محمود عابدی، چاپ سوم، تهران: اطلاعات.
جعفری، جعفر بن محمد بن حسن. (1343)، تاریخ یزد، ترجمه ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
حافظ ابرو. (1350)، ذیل جامع التواریخ رشیدی، به کوشش خانبابا بیانی، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
حضرتی، حسن، ناصح ستوده، منیره، (1389)، تبیین نظری نهضت‌های شیعی - صوفی در ایران قرن‌های هفتم تا دهم ه.ق، مطالعات تاریخ اسلام، سال دوم، شماره 6، ص 51-73.
حموی بغدادی، یاقوت. (1380)، معجم البلدان، ترجمه علی نقی مغزوی، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
دینوری،ابوحنیفه.(1346)، اخبار الطوال، ترجمه صادق نشآت، تهران.
رجبی، پرویز. (1390)، کاشان نگین انگشتری تاریخ ایران، تهران: پژواک کیهان.
زرین کوب، عبدالحسین، (1362)، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر.
ساروخانی، زهرا، (1391)، کاشان قدیم به روایت تصویر، کاشان: سوره تماشا.
شیبی، کامل مصطفی. (1358)، تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، تهران: امیرکبیر.
شیرازی، محمد معصوم. (1382)، طرائق الحقایق، به تصحیح محمد جعفر محجوب، تهران: سنایی.
صابری، حسین. (1383)، تاریخ فرق، تهران: سمت.
منهاج سراج جوزجانی. (1363)، طبقات ناصری یا تاریخ ایران و اسلام، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
موسوی موحد، محمد باقر. (بیتا)، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، مصحح محمد علی روضاتی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نراقی، حسن. (1365)، تاریخ اجتماعی کاشان، تهران:‌ علمی و فرهنگی.
نعمه، عبدالله. (1367)، فلاسفه شیعه، ترجمه سید جعفر غضبان، تهران: علمی فرهنگی.
هدایت، رضاقلی خان. (بیتا)، تذکره ریاض العارفین، مصحح محمد علی گرگانی، کتابفروشی محمودی.
یوسفی اشکوری، حسن. (1367)، دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلام، ج 6، مدخل ابولولو.