مسکن دوستدار کودک با بهره‌گیری از طبیعت (نمونه‌موردی شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

2 استاد گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

بیان مساله: امروزه درجهت افزایش کیفیت محل سکونت، شناخت ویژگی کودکان به‌عنوان عضوی مهم در جامعه ضروری بوده و باتوجه به تاثیرگذاری طبیعت بر کودک و ایجاد زمینه برای بازی و درنتیجه رشد آن‌ها، چگونگی بهره ­گیری از طبیعت در مسکن را حائزاهمیت می­ نماید. با مطالعه آثار معماری سنتی ایران در نقاط مختلف کشور، حضور طبیعت در کلیه سطوح زندگی قابل‌لمس بوده ولی این‌مهم در مسکن معاصر کمرنگ‌شده ­است لذا کودکان به‌دلیل حساس بودن‌شان، اثرات منفی این فقدان را بیش‌تر درک­کرده و آن‌را برای نسل­ های آینده نیز به ارث می­ گذارند.
سوال تحقیق: سوالات تحقیق حاضر "تاثیر طبیعت بر مسکن دوستدار کودک چگونه است؟" و "بین عناصر طبیعی تاثیر­گذار بر طراحی مسکن و انواع بازی­ های کودکان چه رابطه‌ای وجود دارد؟" می‌باشند.
اهداف تحقیق: پژوهش حاضر سعی دارد با نگاه به طبیعت، کودک و پیوند آن‌ها در مسکن، تعریف و کیفیت جدیدی از مسکن را  ارائه‌نماید. به‌دلیل این‌که کودکان اوقات طولانی را در مسکن سپری‌می‌کنند، چگونگی تلفیق مسکن و طبیعت و پیامدهای حاصل از این ارتباط بر کودکان از اهداف این پژوهش محسوب‌می‌شود.
روش تحقیق: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و همبستگی با استفاده از تکنیک پرسش‌نامه می‌باشد. در راستای رسیدن به اهداف، پرسش‌نامه ه­ای برای سنجش انواع بازی ­های کودکان (فیزیکی، زبانی، اکتشافی، ساخت‌محور، تخیلی و گروهی)، در مسکن که لازمه رشد آن‌ها را فراهم ‌می ­کند، تدوین و توسط والدین آن‌ها تکمیل­‌شد. پرسش‌نامه تخصصی دیگر، براساس عناصر متاثر از طبیعت بر طراحی یک مسکن تعریف‌شده و با مجموعه‌ای از سوال‌ها سنجیده‌شدند. در این دو پرسش‌نامه از طیف پنج­تایی لیکرت استفاده­شده و با ضریب همبستگی رتبه ه­ای اسپیرمن، رابطه بین متغیرها تعیین و از فرمول کوکران برای تعیین حجم نمونه‌ها استفاده‌شد.
مهم­ ترین یافته ­ها و نتیجه ­گیری تحقیق: پس از بررسی‌های صورت‌گرفته فرم، سازه، عملکرد، فضا، تزیینات، رنگ و مصالح به‌عنوان عناصری که می‌توانند متاثر از طبیعت طراحی­ شده و در مسکن حضور یابند، شناخته‌شدند. یافته­ ها نشان‌می­دهد که بین عناصر ذکر‌شده و بازی کودکان، رابطه وجود دارد و نقش فضا و مصالح هم‌گام با طبیعت به علت ایجاد محیط و فضایی مطلوب برای انواع بیش‌تری از بازی ­ها از اهمیت بیش‌تری برخوردار می ­باشد. هم‌چنین به‌صورت کلی بازی ­هایی که کمک به‌حضور کودکان در فضاهای باز و نیمه ­باز داشته باشند، موجب افزایش امنیت مسکن می ­شود.

چکیده تصویری

مسکن دوستدار کودک با بهره‌گیری از طبیعت (نمونه‌موردی شهر تهران)

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Child Friendly Housing by Using Nature (Case Study: Tehran)

نویسندگان [English]

  • Zahra Ghasemi 1
  • Mohamad Reza Bemanian 2
  • Hamid reza Saremi 3
1 Ph.D. Student of Architecture, Architectural Engineering Department, Borujerd Branch, Islamic Azad University, Borujerd, Iran
2 Professor, Department of Architecture, Faculty of Arts and Architecture Tarbit Modares University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Urbanism, Faculty of Arts and Architecture Tarbit Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Nowadays, in order to increase the quality of the place of residence, recognition of the characteristics of children as an important member of the community is necessary and considering the impact of nature on the child and the creation of the grounds for the game and, as a result of their growth, the importance of utilizing nature in housing. Do not by studying the works of traditional Iranian architecture in different parts of the country, the presence of nature in all levels of life is palpable, but this has become diminished in contemporary housing. Therefore, because of their sensitivity, children are more aware of the negative effects of this loss and make it for generations. Future ones also inherit. The present study seeks to provide a new definition and quality of housing by looking at the nature, the child and their link to housing. Because children spend long hours in housing, the purpose of this study is to evaluate the integration of housing and the nature and consequences of this relationship on children. The research method in this research is descriptive-analytical and correlation and the information is evaluated qualitatively. In order to achieve the goals, a questionnaire for assessing the types of children''s games (physical, language, exploration, building, imagination and group), in housing that needs their growth, and completed by their parents, another questionnaire, based on different elements of nature, the design of a housing was defined and analyzed with a series of questions. In this questionnaire, a five-point Likert scale was used and using Spearman satisfaction correlation, the relationship between variables was determined and Cochran formula was used to determine the sample size. Also, the amount of play with digital devices, sensuality, security and joy of children was also studied. Four regions of Tehran were selected as samples. After examining the form, structure, function, space, decorations, colors and materials as elements that can be designed from nature and are present in the housing, were known. Findings show that there is a relationship between the elements mentioned and the children''s play, and the role of space and materials in keeping with nature is important because of the creation of an environment and the desirable space for more types of games. Also, overall games that help children in open and semi-open spaces increase the security of housing. The higher the number of children''s games, the greater the child''s happiness and the sense of belonging to their place of life, and the game with the computer and virtual games is reduced. Form and structure are two elements that in the studied samples have the least average and effect of nature. According to the studies, it is concluded that the form and structure are less important in the use of housing, and because of the high buildup of housing, forms and repetitive structures are used. Special form and structure related to nature are more important in important urban buildings and are used for urban symbolism buildings because of the special characteristics of this form and structure. Therefore, the form and structure should be used according to the use of housing such as climates, topography, natural proportions and more.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nature
  • child play
  • child friendly housing
  • group play
  • security
بل، سایمون. 1382.  منظر الگو، ادراک و فرآیند. بهناز امین‌زاده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بهروزفر، فریبرز. 1380. مبانی طراحی فضاهای باز مسکونی در تناسب با شرایط جسمی و روانی کودکان. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن تهران.
پاکزاد، جهانشاه. 1386.  مقالاتی در باب مفاهیم معماری و طراحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.
تقی‌زاده، کتایون. 1385. اهمیت تکنولوژی و نقش سازه در شکل‌گیری اثر معماری با رویکرد ارتقای معماری معاصر ایران، رساله دکتری. تهران: دانشگاه تهران.
حائری مازندرانی، محمدرضا. 1388. خانه، فرهنگ، طبیعت: بررسی معماری خانه‌های تاریخی و معاصر. تهران: انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
خلیلی‌پور، اکرم، و طاووسی، محمد. 1391. بررسی تزیینات وابسته به معماری در عمارت عالی‌قاپو. فصلنامه علمی‌پژوهشی هنرهای تجسمی نقش‌مایه (11): 13-20.
داعی پور، زینب. 1393. رابطه حضور طبیعت و افزایش حس‌تعلق در خانه‌های سنتی ایران. باغ‌نظر (30): 58-49.
دی‌کی‌چینگ، فرانسیس. 1373. معماری فرم فضا و نظم. زهره قره‌گزلو، تهران: دانشگاه تهران.
سجادی قائم‌مقامی، پروین‌السادات، پوردیهیمی، شهرام، و ضرغامی، اسماعیل. 1389. اصول پایداری اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی از دید صاحب نظران و متخصصان ایرانی. نشریه صفه (51): 88-76.
سرتیپی‌پور، محسن. 1390. پدیدارشناسی مسکن روستایی. مجله مسکن و محیط روستا (133): 14-3.
طباطبائیان، مریم، عباسعلی زاده رضا کلائی، ساناز، و فیاض، ریما. 1395. بررسی تاثیر طبیعت بر خلاقیت کودک. معماری و شهرسازی آرمان شهر (17): 102-91.
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران. تبصره یک ماده 1210، مصوب 1360 مجلس شورای اسلامی. تهران:  انتشارات دوران.
کریمی، یوسف. 1387. روان‌شناسی رشد. تهران: دانشگاه پیام‌نور.
کیانی، مصطفی. 1380. معماری در دوره پهلوی اول. تهران:  نشر هنر.  بی‌تا.
گری، پیتر. 1396. یادگیری آزاد: چگونه با آزاد گذاشتن غریزه‌ی بازی کودکان ما، شادمان‌تر، خودبسنده‌تر و یادگیران بهتری در همه عمر می‌شوند. مهدی غلامی. تهران:  انتشارات تهران.
گلابچی، محمود، و خرسندنیکو، مرتضی. 1393. معماری بایونیک. تهران:  انتشارات دانشگاه تهران.
مارگولیوس، ایوان. 1383. معمار+مهندس= ساختار. محمود گلابچی. تهران: دانشگاه تهران.
مشایخ فریدنی، سعید. 1373. سانتیاگو کالاتراوا. مجله صفه 4(3و4): 53-38.
معقولی، نادیا، و احمدزاده، معصومه. 1396. گونه‌شناسی مسکن روستایی شهرستان سوادکوه از نظر معماری و سازه. مجله مسکن و محیط روستا (160): 102-87.
موسی‌پور، محمدیاسر. 1397.  بازخوانی مفهوم تزیین در مسکن روستایی ایران (مطالعه موردی: تزیینات مسکن در روستای اوان، استان قزوین). مجله مسکن و محیط روستا( 162):  20-3.
نظیف، حسین. 1392. پایداری اندام‌های معماری ایرانی در گذار از دوران‌اسلامی. باغ‌نظر (24): 68-57.
Bartlett, S. 2002. Urban Children and the Physical Environment. In: The Children in the City Conference. [Online]  Amman 11-13 December 2002. Available From: www.Araburban.Org/Childcity/Papers/English/Sheridan%20barlett.Pdf.
Busic, K. S. 2007. The World of Playscapes with the Design of a Playground for the Chocolate and Sweet Factory Kras. Zagreb[Online]. MA Thesis, Anhalt University of Applied Sciences.  Available From: Www.Masterla.De/Thesis/Thesis_Kaja%20Sprljan%20Busic.Pdf.
Christensen, K., M. 2006. Creating Inclusive Outdoor Play Environments; Designing for Ability Rather Than Disability. Journal of Eyewitness in Special Education [Online]. No.  910 (Sep-Oct).Available From: Www.Adventureislandplayground.Org/Keith%20Christensen%20article.PDF.
Frumkin, H. & Fox, J. 2011. Contact with Nature. In A. L. Dannenberg, H., Frumkin, R. J. Jackson (Eds), Making Healthy Places: Designing and Building for Health, Well-being, and Sustainability (pp. 106- 228). Washington: Island Press.
Kahn, P.H. Kellert, S.R. 2002. “Children and Nature,” MIT Press, Cambridge. Journal of Healthcare.
Moore, R.C. & Marcus, C.C. 2008. Healthy Planet, Healthy Children: Designing Nature into Daily Spaces of Childhood. In S. R. Kellert & J.H. Heerwagen & M.L. Mador (Eds), Biophilic Design, The Theory, Science, and Practice of Bringing Buildings to Life (pp.153-203). NewYork: John Wiley & Sons Press.
Sate’I, E. 1994. Color Effect on Human Life; psycology and culture science magazine.
Senosiain, Javier. 2003. Bio-Architecture, Oxford, Architectural Press.
Shamgholi, Gh. Yekita, H. 2011. Basic Concepts of Hospital Designing, Sorooshe danesh publication, Tehran.
Shavelson, R. J. 2003. Lee J. Cronbach. Proceedings of the American Philosophical Society, 147, 381–385.
Rush, M. 1992. Politics and Society, An Introduction to Political Society London and New York, Routledge.
Ruskin, John 1906. The Seventh Lamps of Architecture. London. George Allan.
https://www.amar.org.ir
http://zandigan.com/new/niavaran