فضاهای مفصلی، راهکاری در پایداری معماری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بیان مسئله: برقراری ارتباطی پایدار بین سه عنصر انسان، طبیعت و معماری مسئله‌ای است که اکثر معماران و پژوهشگران بعد از پیدایش مشکلات زیست‌محیطی و فرهنگیِ به وجود آمده از معماری مدرن، در پی تحقق آن هستند. مفصل عنصری است که به صورت ذهنی و عینی امکان برقراری اتصال و یا انفصال بین فضاهای مختلف را فراهم می‌نماید. این عنصر در حین کمک به درک جداگانه‌ی هر فضا، با تعریف سلسله مراتب به یکپارچگی بافت کمک می‌کند. مفصل در تمامی مقیاس‌های طراحی می‌تواند ایفای نقش داشته باشد، از مقیاس خرد تا کلان، از سازه تا معماری، از کانسپت‌های حجمی تا جزئیات و تزیینات. از آنجایی که یکی از ارکان پایداری ارتباط مناسب با زمینه – از جوانب مختلف فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی، اقتصادی _ می‌باشد، با طراحی صحیح و جانمایی درست مفاصل، این ارتباط می‌تواند به صورت مناسبی شکل گرفته و در نهایت اثری پایدار را به همراه داشته باشد.
سوال تحقیق: بررسی این موضوع که تا چه حد فضاهای مفصلی می ­توانند در راستای تحقق معماری پایدار مثمرثمر باشند؟ و اینکه چه راهکارهایی طراحی­ای را در این زمینه می­توان ارائه داد؟ سوالات اصلی این مقاله می­باشند.
اهداف تحقیق: در پژوهش حاضر با شناسایی ویژگی‌های چند بعدی مفاصل و تطبیق آنها با شاخص‌های معماری پایدار به ارتباط کارآمد این دو مفهوم پرداخته شده است، با هدف اینکه ویژگی­‌های فضاهای مفصلی در خلق معماری پایدار استفاده شود.
روش تحقیق: آنچه که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است امکان برقراری ارتباط درست و کارآمد بین سه عنصر انسان، طبیعت و معماری با استفاده از خلق فضاهای مفصلی می‌باشد که به روش توصیفی – تحلیلی انجام می‌شود. از این رو شاخص‌های معماری پایدار و فضای مفصلی معرفی می‌شوند تا میزان تأثیرگذاری فضاهای مفصلی بر تحقق معماری پایدار مورد بررسی قرار‌گیرد.
مهم‌­ترین یافته­‌ها و نتیجه­‌گیری تحقیق: به منظور جمع بندی مطالب مطرح شده راهکارهایی از جمله توجه به فضاهای باز و نیمه باز برای برقراری ارتباط منعطف طرح و قبول طیف بیشتر مخاطبان، به کارگیری الگوهای موفق گذشته در طراحی فضای مابین، استفاده از روش های تکنولوژیک یا بومی برای طراحی جداره‌ها، توجه به استفاده‌ی حداکثری از فضاها و جلوگیری از اتلاف انرژی برای برقراری ارتباط مناسب  بین اجزای طرح و زمینه از طریق خلق فضای مفصلی ارائه شده است. همچنین مسجد به عنوان یک نمونه که فضاهای مفصلی منجر به پیوند همه جانبه‌ی آن با زمینه شده‌اند بررسی می‎شود. با مقایسه‌ی طراحی مساجد پایدار و راهکارهای مذکور می‌توان گفت به دلیل توجه به ابعاد مختلف پایداری در ارائه‌ی این راهکارها، با در نظر گرفتن آن‌ها در فرآیند طراحی، می‌توان در دستیابی به اهداف معماری پایدار در سایر کاربری‌ها تا حدود زیادی موفق بود.

چکیده تصویری

فضاهای مفصلی، راهکاری در پایداری معماری

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Interconnection spaces, a solution to architectural sustainability

نویسنده [English]

  • Elham Nouri
MSc in Architecture, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Research Problem: Sustainable communication among the three elements of man, nature and architecture is an issue that most architects and researchers have sought to realize since the emergence of environmental and cultural problems created by modern architecture. What is considered in this paper is the ability to communicate correctly and efficiently between these three elements using the creation of interconnection spaces. By connecting and detaching, mentally and objectively, the interconnection leads to the proper connection of the body components with the design context. This element helps to unify the texture while helping to understand each space separately, by defining the hierarchy. Forming this relationship properly and appropriately can help sustain an architectural work. This feature in interconnection doubles the importance of considering it in designing.
Research Question: Howmuch can Interconnection spaces contribute to achieve sustainable architecture? Which design solutions can lead to sustainable architecture?
Research Method: the method used in this paper is a descriptive-analytical way. Therefore, indicators of sustainable architecture and interconnection space are introduced to investigate the impact of interconnection spaces on the realization of sustainable architecture. In the present study, by identifying multi-dimensional features of interconnections and adapting them to sustainable architectural indicators, the effective communication of these two concepts have been discussed. Since Mosques are one of the prominent uses of Islamic monuments in Iranian architecture, which has always been regarded as the core of Islamic cities because of their sustainable connection to the context, in this study, the mosque is examined as an example of interconnecting spaces that has led to its comprehensive connection with the context. Hence spaces such as ‘Jolokhan’, porch (Eyvan), Hashti, Revagh, and yard which create the connection and detachment of the mosque with its context are introduced exactly and in a period of time can be a pattern for Iranian architecture.
The Most Important Results and Conclusion: Interconnection can play a role in all scales of design, from the micro to the macro, from structure to architecture, from voluminous concepts to details and decorations. Since one of the pillars of sustainability is the proper connection to the field - from various cultural, social, environmental, economic - aspects, with the correct design and proper alignment of the interconnections, this connection can be properly formed and ultimately have a lasting effect. In order to summarize the proposed contents, solutions have been provided that generally refer to the characteristic of the interconnection wall or the creation of interconnection space which can be defined and experienced, including the attention to open and semi-open spaces to communicate flexibility of design and to reach a wider range of audiences, employing past successful patterns in space design, using technological or local methods for wall design, considering the maximum use of spaces and avoiding energy wastage for proper communication between design components and context through the creation of interconnection space. These solutions can be implemented in different designs and in different forms and at different scales by comparing the design of sustainable mosques and the aforementioned solutions, we can say that due to the different aspects of sustainability in providing these solutions, considering them in the design process, sustainable architecture goals in other uses can be achieved to a great extent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: interconnection space
  • integration
  • sustainable architecture
  • context
  • hierarchy
بدیعی ناهید(1381)،«جداره ها، حریم وصل»، پایان نامه دکتری معماری، دانشگاه تهران، استاد راهنما: دکتر مهدی حجت
شفیعیان داریانی، فائزه، محمد رضا پور جعفر، علیرضا قبادی،(1393)، «مفهوم ماندگاری در معماری اسلامی و مقایسه ی آن با مفهوم پایداری در معماری معاصر»، پژوهش های معماری اسلامی 5، فصلنامه ی علمی – پژوهشی قطب علمی معماری اسلامی، سال دوم، شماره چهارم، ص ص 47- 32 )http://www.iust.ac.ir/jria/browse.php?a_id=109&sid=1&slc_lang=fa(
دربان، علی، مینا جواد نیا(1397)، « معماری سبز گامی به سوی معماری پایدار»، معماری شناشی/نشریه اختصاصی معماری و شهرسازی ایران، سال اول، شماره پنجم، ص ص 6-1 (https://civilica.com/doc/898359/)
رضا خوانی، ژیلا(1392)، «مفصل در معماری، نسبت میان اجزای معماری در مفصل»، پایان نامه ی دکتری معماری، دانشگاه تهران، استاد راهنما: دکتر مهدی حجت
ضرغامی، اسماعیل، علی خاکی، سیده اشرف سادات(1394)، «بررسی تطبیقی معماری پایدار و مطابقت آن با معماری بومی خانه های سنتی در شهر ایرانی اسلامی»، معماری و شهر پایدار، سال چهارم، شماره اول، ص ص 30-15 (http://journals.sru.ac.ir/article_697.html)
فریدمن، آوی،(1396)، ترجمه حامد مضطرزاده، وحید حجتی، «مفاهیم پایه در محلات پایدار»، تهران: انتشارات طحان، چاپ اول
کرامتی، غزال(1387)، «بازخوانی هم نشینی نرم فضا و سخت فضا در معماری ایرانی»، پایان نامه ی دکتری معماری، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، استاد راهنما:دکتر شهیندخت برق جلوه، دکتر سید غلامرضا اسلامی، استاد مشاور: دکتر علیرضا عینی فر.
کریزک، کوین، جو پاور، (1389)، ترجمه دکتر مصطفی بهزادفر، دکتر کیومرث حبیبی، «آیین شهرسازی پایدار»، انتشارات مهر ایمان، چاپ دوم
مهروان، عباس، سعید پرتوی، محمد عزیزی، لعبت نیما، (1392)، «راهکارهای مؤثر توسعه ی پایدار بر معماری»، همایش معماری پایدار و توسعه شهری (https://civilica.com/doc/214400/)
میرشاهزاده، شروین، دکترسید غلامرضا اسلامی، دکتر علیرضا عینی فر(1390)، «نقش فضای مرزی ـ پیوندی، در فرآیند آفرینش معنا (ارزیابی توان معنا افرینی فضا به کمک رویکرد نشانه شناسی) »، نشریه هویت شهر، شماره 9، ص ص 6-5..
نوروزی، رضا(1391)، «بررسی مفهومی «مفصل» درسازمانکالبدیمعماری»، نشریه ی شهر و معماری بومی، شماره3، ص ص 33 ـ 19 (http://smb.yazd.ac.ir/article_236.html)
نوری، الهام(1393)، « طرح توسعه ی امام زاده اسماعیلِ روستای باراجین(در قزوین) با رویکرد طراحی فضاهای مفصلی»، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران،استاد راهنما: دکتر علیرضا عینی فر، استاد مشاور: دکتر آزاده آقالطیفی.
نیک فطرت، مرتضی، احسان بی طرف(1395)، « بررسی تأثیرات فرهنگی در معماری بومی ایران از منظر پایداری»، ماهنامه شباک (شبکه اطلاعات کنفرانس های کشور)، دوره دوم، شماره 4و5 (پیاپی 11و12) (جلد4مطالعات هنر و معماری)، ص ص 134-126 )https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=273786(
Diz-Mellado, Eduardo, Carmen Galan-Marin, Carols Rivera-Gomez(2020), “ Adaptive Comfort Criteria in Transitional spaces. A Proposal for Outdoor Comfort”. Multidisciplinary Digital Publishing Institute, Proceeding 38(1)13. (https://www.mdpi.com/2504-3900/38/1/13)
Krstic, Hristina, Annalisa Trentin, Goran Jovanovic , (2016), “ Interior-exterior connection in architectural design based on the corporation of spatial in between layers. Study of four architectural projects”, SPATIUM. (36) December. 84-91 (https://www.researchgate.net/publication/314250322_Interiorexterior_connection_in_architectural_design_based_on_the_incorporation_of_spatial_in_between_layers_Study_of_four_architectural_projects )
Lee,You-Mi,Suk-Kyung Kim,Ha-Ni Moon,(2013), “Intermediary Spaces Linking Urban Space to Building: Function and User Satisfaction in Three Mixed- (http://www.ccsenet.org/journal/index.php/jsd/article/view/28350)
Use Complexes”, journal of sustainable development. 6(9), published by Canadian Center of Science and Education.
M.H.Al-Muqaram, Asmaa, Jinan Hassan Al-Anbaki(2014), “In between Space in architecture A study in nature of active” ,Geometry and technology,32(2): 19-44 (https://www.researchgate.net/publication/312041395_InBetween_Space_in_Architecture_A_Study_in_the_Nature_of_Active_InBetween_Space_fda_almabyn_fy_almart_drast_fy_tbyt_fda_almabyn_alfal)
Mustafa, Farsi Ali, Ahmad Sanusi Hassan (2013),”Mosque layout design: An analytical study of mosque layouts in the early Ottoman period”, Frontier of architectural Research, (2) 445-456 (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2095263513000502)
T.kansara(2016), “ Transitional zone design in desert environment of Abu Dhabi: Vernacular vs. modern”, Sustainable Cities and Society. Volume 23,May,59-67. (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2210670716300166)
Timothy O. Olawumi , Daniel W.M. chan(2018), “A scientometric review of global research on sustainability and sustainable development “ journal of cleaner production 183, department of building and real state, faculty of construction and environment, the Hong Kong polytechnic University, Hung Hom, Kowloon, 231-25.(https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S095965261830475X)