درک سرشت الگوهای ماندگار معماری ایران (با انطباق مفهوم ماندگاری از دیدگاه کریستوفر الکساندر بر الگوهای معماری)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

2 استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، ایران

3 استاد تمام گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران

4 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، ایران

چکیده

بیان مساله: معماری، تنها به تأمین نیازهای مادی و فیزیکی انسان محدود نگشته و لذا؛ معماری‌ای که با‌هدف آسایش و آرامش انسان صورت پذیرد، حاصل تفکّر و ذهنیت او بوده و بدین سبب در‌جهت پاسخ به نیازهای فرا‌مادی وی عمل خواهد نمود. از‌طرفی، در عصر‌حاضر گرایش‌ به طراحی معماری با تأکید بر شناخت، تداوم و الهام از‌الگوها جایگاه والایی داشته و معماران برجسته تجربیاتی در‌آن دارند. لذا؛ به‌‌نظر می‌رسد به‌دلیل عدم شناخت صحیح از‌الگوها و ماهیتشان تا به‌امروز، مرزبندی چندان مشخصی بین آن‌ها از‌لحاظ قابلیت ماندگاریشان صورت نگرفته است. بدین‌‌جهت دانستن مفاهیم مرتبط با‌ الگو می‌تواند تعیین کنندۀ مسیر طراح برای انتخاب الگوهای ماندگار طراحی و بالتبع آن، ایجاد‌کنندۀ کیفیت مطلوب و ما‌نا در فضای معماری باشد. همانطورکه سالینگروس معتقد‌است؛ الگوها یکی ‌از مبانی‌های لازم برای ارتباط ‌دادن راه‌حل‌های طراحی با‌انسان هستند. بدین ترتیب با تأکید‌بر ماندگاری الگوها، سعی برآنست تا لایه‌های مفهومی در‌معماری امروز تداوم یافته که شناخت ماهیت این‌الگوها از ابعاد گوناگون ضرورتِ تحقیق‌ حاضر به‌شمار می‌آید.
سوال تحقیق: این پژوهش، به‌دنبال پاسخ‌ به این سؤال است که الگوها دارای چه‌مفاهیم و ماهیاتی بوده و چه‌ارتباطی میان آن‌ها و اصول ‌ماندگاری‌ الکساندر برای ماندگارشدنشان وجود دارد؟
اهداف تحقیق: این پژوهش، با‌هدف درک ماهیت الگوهای‌ماندگارِ‌معماری ایران، از‌طریق بررسی همبستگی و میزان ارتباط میان الگوهای معماری با‌نیازهای فرا‌زمان_مکان انسانی به‌عنوان یکی‌از عوامل مؤثر بر ماندگاری از‌دیدگاه کریستوفر الکساندر، صورت می‌پذیرد.
روش تحقیق: پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کمّی مبتنی‌بر روش پیمایش، از جنس توصیفی‌_‌همبستگی بوده که برای این‌منظور علاوه‌بر تحلیل کیفی الگوها و عوامل ماندگاری، به تحلیل کمّی آن‌ها با‌ استفاده از طراحی پرسشنامه و تحلیل رفتار ساکنان‌بناها بر‌اساسِ حجم نمونه و تبدیل یافته‌های کیفی به مؤلفه‌های کمّی از‌طریق نرم افزار‌spss و آزمون‌کای‌دو پرداخته که پس‌از آزمون فرضیۀ تحقیق و درک وجود‌رابطه میان دو‌متغیر، برای درک شدّت رابطه میان آن‌ها از آزمون‌فی نیز استفاده شده است.
مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد؛ بین الگوهای معماری و شاخص نیازهای انسانی ارتباط معناداری از‌طریق نوع، نحوه و زمان‌اکتساب آن‌ها وجود دارد (p <0/05) و ‌لذا یافته‌های تحقیق بر‌این دلالت دارد‌ که از‌میان نیازهای انسان‌ایرانی بین؛ حس تعلّق ‌و نظام فکری، هویت‌ و کهن‌الگوهای فردی، انعطاف پذیری‌ و کهن الگو جمعی، احساس شخصیت ‌و اسکیما، آرامش و نظام فکری، حس قلمرو با اصول پایدار و امنیّت‌و‌ایمنی با نماد، همبستگی مستقیم و معنادار وجود دارد (p <0/05) .

چکیده تصویری

درک سرشت الگوهای ماندگار معماری ایران (با انطباق مفهوم ماندگاری از دیدگاه کریستوفر الکساندر بر الگوهای معماری)

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Understanding the Nature of maintenant Patterns in Iranian Native Architecture (By adapting the concept of maintenance from Christopher Alexander's perspective on architectural patterns)

نویسندگان [English]

  • Marjaneh Najarnejad Mashhadi 1
  • Khosro Afzalian 2
  • Mahdi Sheybani 3
  • Seyed Moslem Seyedalhoseni 4
1 Ph.D. student in Architecture, Faculty Member of Arts and Architecture Department, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran
2 Assistant Professor, Faculty Member of Arts and Architecture Department, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran
3 Full Profesor , Faculty Member of Architecture and Urban Planning Department, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
4 Associate Professor, Faculty Member of Urban Planning Department, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

Research Problem: Architecture aimed at the comfort and well-being of man is the product of his thinking and mind and will thus respond to his material needs. Therefore, with renewed attention to the persistent values and principles of Iranian architecture over the last few decades, the view of indigenous architecture has emerged as an entity that can have both a model and a model for contemporary architecture, as sustainable patterns of construction for the people of any land. And in every historical period it preserves its native and cultural values. On the other hand, in the present age, the tendency to design architecture with an emphasis on recognizing, continuing and inspiring patterns has a high status and prominent architects have experience in it. so; It seems that due to the lack of proper knowledge of the patterns and their nature to date, there is no clear demarcation between them in terms of their durability. Therefore, knowing the concepts related to the pattern can determine the designer's path to select sustainable design patterns and, consequently, create the desired quality and meaning in the architectural space. As Salingroes believes; Patterns are one of the foundations for connecting design solutions with humans. Thus, by emphasizing the permanence of patterns, it is tried to continue the conceptual layers in today's architecture that understanding the nature of these patterns from various dimensions is a necessity of the present study.
Research Question: The purpose of this study, while expressing the fundamental differences between equivalence concepts with pattern from the aspect of the nature of existence and the nature of its formation , are their adaptation to the characteristics and factors affecting on maintenance (from the perspective of Alexander) to extract maintenant patterns as well. The main question of the research is what are the concepts and essences of the patterns and what is the relationship between them and Alexander's principles of permanence for their permanence?
Research Method: The present study was conducted using a quantitative approach Based on the scrolling method, it is descriptive – correlation , that in order to formulate the theoretical framework , using the documentary and library methodology , the literature and theoretical Foundations are discussed in detail , and then , by analyzing the existing concepts with emphasis on conceptual (mental) definitions, try to rationalize the arguments and, consequently, formulate a conceptual framework for research. Also , Pearson Correlation Coefficient was used to test the research hypotheses.
The Most Important Results and Conclusion: The results of this research show that there is a significant relationship between the patterns maintenance and type, Mode and Time of Acquisition of human needs indices (p < 0/05). On the other hand, the findings of the research indicate that among the needs of the Iranian people , between the sense of belonging and identity with the principles of sustainable and ancient individual patterns , flexibility and safety with the ancient collective patterns and feeling of personality , calm , sense of the realm and sense of security With skype, the paradigm (intellectual system) has a direct and positive correlation (p < 0/05).

کلیدواژه‌ها [English]

  • pattern
  • maintenance
  • vernacular architecture of Iran
  • Christopher Alexander
  • The correlation coefficient
الکساندر،‌کریستوفر‌(1386).‌معماری و‌راز جاودانگی _‌راه ‌بی‌زمان‌ساختن، ‌ترجمۀ مهرداد‌ قیومی‌ بیدهندی. چاپ‌سوم. ‌تهران. دانشگاه شهید‌بهشتی. 
حجت، عیسی(1391). معماران کوچک : آموزش معماری از آموزش سینه به سینه تا آموزش شانه به شانه، فصلنامه آموزش مهندسی ایران. سال14. شماره56 .ص37-53. http://ijee.ias.ac.ir/article_3009_209a9b066e11d5e41eb0e327f2621fbf.pdf
دوبونو، ادوارد (1384) . سلسله درس‌هاى تفکر. ترجمة مرجان‌فرجى. تهران. جوانة‌رشد. https://www.gisoom.com/book/1601
راپاپورت، آموس(1388). انسان‌شناسی مسکن. ترجمۀ خسرو افضلیان. ویراستار مهدی آتشی. تهران. انتشارات حرفه هنرمند. https://www.gisoom.com/book/1653536/%DA%A9%D8%AA%D8%A7
سلطانی، مهرداد؛ منصوری، امیروفرزین، احمدعلی (1391). تطبیق نقش الگو مبتنی بر تجربه در فضای‌معماری، مجلۀ‌ باغ‌نظر. شماره‌21. ص3-14. https://www.sid.ir/FileServer/JF/44213912101.pdf
فلامکی، محمد منصور (1384). معماری بومی. چاپ‌دوم. تهران. نشر‌فضا؛‌‌مؤسسه علمی‌و فرهنگی فضا.  https://www.gisoom.com/book
گلابچی، محمود ؛ زینالی، فرید (1391). معماری آرکی‌تایپی)کهن‌الگویی(. تهران. انتشارات دانشگاه تهران.  https://press.ut.ac.ir/book_1043_%D9%85B%8C%DB%8C+3319.html
ماهوش، مریم(1385). بیان معماری، بروز حقیقت معماری در اثر. مجله هنرهای زیبا (28). ص 45- 58.  https://www.sid.ir/FileServer/JF/53313852804.pdf
منصوری،‌ سیدامیر‌؛ تیموری، محمود(1390). نقد آرای سنت گرایان معاصر در زمینه هنر و معماری اسلامی. اولین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی.تبریز. دانشگاه هنر اسلامی تبریز. http://ensani.ir/file/download/article/1578746942-10257-1-1.pdf
نقره‌کار، عبدالحمید؛ حمزه‌نژاد، مهدی و فروزنده، آیسان‌(1388). راز جاودانگی آثار معماری (تحلیلی بر ‌نگرش‌های ‌نوگرا ‌و ‌فرانوگرا‌ و‌ رویکرد‌های ‌فراگیرتر). مجله باغ‌نظر. شماره دوازده. سال ششم. پاییز و زمستان. ص31-44. http://www.bagh-sj.com/article_31_1f67bd51f5e80061793c6fbf99b55419.pdf
نقره کار، عبدالحمید؛ مظفر، فرهنگ و نقره کار، سلمان (1389). مدل سازی؛ روشی مفید برای پژوهش های میان رشته ای.نشریه علمی پژوهشی انجمن معماری و شهرسازی ایران (1) .  ص129- 138. http://www.iust.ac.ir/files/sau/site/paper_13.pdf
Alexander, Christopher, ( 1977).” A pattern language”, New York: Oxford university press. https://en.wikipedia.org/wiki/A_Pattern_Language
Alexander,C, Ishikawa, S., Silverstein, M., Jacobson, M.,Fiksdahl-King, I. and Angel,S (1977).APattern Language, Oxford University Press, New York. https://en.wikipedia.org/wiki/A_Pattern_Language
Alexander, Christopher )1979 ( ”The timeless way of Building”, Oxford university Press,New York.  https://en.wikipedia.org/wiki/The_Timeless_Way_of_Building
Atkinson, R. L.)2003(. Atkinson & Hilgard›s introduction to psychology. Translated by Arjmand, M. & Rafiee, H. Tehran : Arjmand. https://www.adinehbook.com/gp/product/6002000514
Lang,T.)2004(.Creating architectural theory: the role of the behavioral sciences in environmental design. Translated by Einifar, A. Tehran:University of Tehran. https://www.amazon.com/Creating-Architectural-Theory-Behavioral-Environmental/dp/0442259816
Salingaros,Nikos)1999("Architecture, Patterns, and Mathematics", Nexus Network Journal, vol 1 pp. 75-85. Chapter 6 of A THEORY OF ARCHITECTURE, Umbau-Verlag, Solingen, Germany (2006). https://www.researchgate.net/publication/226440100_Mathland_The_Role_of_Mathematics_in_Virtual_ArchitectureMendras,H.)1970(.Mabani- e jame’e shenasi [Sociology with A Brief History of Sociology]. Translated by Parham, B.Tehran: Amirkabir. https://www.gisoom.com/book/1324399/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-
Salingaros,NikosA.)2000(.“The Structure of Pattern Languages”, Department of Mathematics ,University of Texas at San Antonio,SanAntonio,TX78249,USA.,Publish ed in  arq-Architectural Research Quarterly volume 4, pages149-161.  https://zeta.math.utsa.edu/~yxk833/StructurePattern.html
Tuan,Yi-Fu،)1989(،“Traditional: What Does it Mean?”, in Bourdier, J.P., and Alsayyed, N.(Eds.),Dwelling, ettlements and Tradition: Cross- ultural Perspectives, P. 28 http://tnsroindia.org.in/JOURNAL/issue32/ISSUE-32-PART-1-.pdf
Wagner,Otto) 1991 .(Quoted in Gossel and Leuthauser, Architecture in the twentieth Century. https://www.amazon.com/Architecture-Twentieth-Century-Peter-Gossel/dp/B001KUXPLU
Young, Jeffrey .E،Klosko, Janet S and Weishaar, Marjorie E,  (2003)، ”Schema Therapy:A Practitioner's, Guide .  https://www.amazon.com/Cognitive-Therapy-Techniques-Practitioners-2003-07-29/dp/B017WQJ0WS