نقش مولفه ی جای گشت در ارتقای ادراک و کیفیت سکونت در خانه های تاریخی تبریز

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی، گروه معماری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

2 دانشیار گروه معماری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

3 استادیار گروه معماری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

چکیده

بیان مسأله: با شروع دوره ی پست مدرن، اکثر فلسفه های حول مکان، تأکیدی آشکار بر اتمسفر محوری و دوری از نگاه کمی حاصل از تفکر دکارتی به مکان، داشتند. استیون هال در این بین، به پیروی از مرلوپونتی و ادراک تنانه، جای گشت را مطرح می‌کند و کیفیت ارتباطی در فضاهای امروزی در نظریه وی، متکی بر ادراک جای گشت محور دانسته شده است. در این پژوهش به ریشه ی جای گشت، (تغییرات در قرارگیری صفحات که فضا را در نتیجه تغییر زاویه بیننده تعریف می‌کند)، رسیده شده و برقراری آن در فضا تحت دو شاخص تغییر زاویه ی دید و فعالسازی حواس پنجگانه دانسته شده است.
سوال پژوهش: ارتباط بین مولفه ی پارالاکس و ارتقای ادراک در فضای خانه های تاریخی تبریز چگونه است؟
هدف پژوهش: رسیدن به مصداق های طراحی این مؤلفه (جای گشت) و نحوه ی برقراری آن در فضا هدف این پژوهش تعیین شده است. رسیدن به مؤلفه های جاری ساز این مؤلفه در فضا می تواند ارتباط بیشتر و حسی مخاطب با فضا را در خانه های امروزی افزایش دهد. در این راستا خانه های تاریخی تبریز به عنوان نمونه موردی برای رسیدن به مقصود پژوهش انتخاب گردیدند، این انتخاب در راستای ماهیت پژوهش مبنی بر انتخاب هدفمند نمونه، انجام گرفته است.
روش تحقیق: روش پژوهش اتخاذ شده، روشی ترکیبی، اما غالباً کیفی و مبتنی بر پارادیم پدیدارشناسی می‌باشد، که با تلخیص داده‌ها مدل پژوهشی تبیین شده است و سپس شاخص های به دست آمده از مدل پژوهشی در نمونه های موردی سنجش گردیده است.
مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: مخاطب در این گونه خانه های تاریخی همواره در سیّالیّتی محسوس در فضا قرار دارد، اکثر تغییر مکان های اصلی در این گونه فضاها با شکست محور افقی و حرکت در محورهای مایل و عمودی همراه می‌باشد که این امر باعث سیّالیّت فضایی رابطه ی بین سوژه و اُبژه می‌گردد و همچنین در راستای این سیّالیّت فضایی، ادراک تک حسی مخاطب از فضا تبدیل به ادراکی چند حسی می‌گردد. در نهایت مخاطب ادراکی تام و عمیق در این گونه فضاها، تجربه می‌کند.

چکیده تصویری

نقش مولفه ی جای گشت در ارتقای ادراک و کیفیت سکونت در خانه های تاریخی تبریز

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The role of Parallax component in improving perceptions and quality of residence in Tabriz historical houses

نویسندگان [English]

  • nafiseh salaji 1
  • hassan sajadzadeh 2
  • marjan khan mohammadi 3
  • fayeghe sarkhosh 3
1 Department of Architecture, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran.
2 Department of Architecture, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran
3 department of architecture, arak branch, islamic azad university, arak, iran
چکیده [English]

Research Problem: With the start of the postmodern period, the views, studies and most of the philosophies around the place, had a clear emphasis on the atmosphere and avoid quantitate look based on Cartesian thought to the place. The reason of this attention can be the following paragraph. as we see, the most of the built environment which we are aging in them changed to no soul skeleton that the only response to our functional needs and doesn’t have any connection with our spirit. Our bodies get used mainly for watching something. We forget the pleasure of bodily experience such as walking, hearing, smelling, and touching; we have been losing sensory meanings related to the world: the ground, the sky, the air and the world. Architecture is implicated in this loss, having become more focused on the instant images rather than either practicality or sincerity. As a result, most of contemporary architecture has been stuck in ocular centrism. Steven Hall, meanwhile, suggests Parallax, following the Merleau-Ponty and bodily Perception, and relates the quality of communication in today's spaces to parallax-based perception. Holl defines Parallax in his book: “Parallax- the change in the arrangement of surfaces that define space as a result of the change in the position of the viewer- is transformed when movement axes leave the horizontal dimension. Vertical or oblique movements through urban space multiply our experiences. Spatial definition is ordered by angles of perception. The historical idea of perspective as enclosed volumetric based on horizontal space gives way today to the vertical dimension. Architectural experience has been taken out of its historical closure. Vertical and oblique slippages are key to new spatial perceptions. In this study, we arrived at the root of Parallax, (the change in the arrangement of surfaces that define space as a result of the change in the position of the viewer), and we find it in space under two indicators of angle-of-sight and activation of the five senses.
Aim of research: Our aim is to achieve the design elements of this component (parallax) and how to make it in space. In this regard, we chose the historic houses of Tabriz as a case study to achieve our goals. This selection is based on the essence of the research on the purposeful selection of the sample.
Research Question: What is the relationship between the parallax component and the promotion of perception in the space of historical houses in Tabriz?
Research Method: The research methodology is both qualitative and quantitative, but often qualitative method based on the phenomenology paradigm, we obtained the data model with a research model and then the indices obtained from the research model were measured in case studies.
The Most Important Results and Conclusion: The audience in these historic houses is always in a tangible fluidity in space, most of the major displacements in these spaces are associated with the break of the horizontal axis and movement in the vertical axes, which causes the spatial fluidity of the relationship between the subject and the object and also in the direction of this fluidity, the one-sensory perception of the audience from space becomes a multi-sensory perception. On the whole, the audience experiences a deep perception in these spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phenomenology
  • parallax
  • perception
  • historical houses
  • Tabriz
ابراهیمی اصل، حسن. (1396). شناخت مؤلفة پارالاکس و ریشه یابی آن در فلسفة طراحی استیون هال (نمونة موردی : موزة هلسینکی، اکتشافات درون و تسراکت زمان). باغ نظر، (50)14 : 74-65. http://www.bagh-sj.com/article_48677.html
اردلانی، حسین. (1397). تحلیل هنر تعاملی با رویکرد پدیدارشناسانه از منظر مرلوپونتی. هنرهای زیبا_ هنرهای تجسمی، (4) 23 : 12-5. https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=483701
اسمعیلی سنگری، حسین و عمرانی، بهروز. (1392). تاریخ و معماری خانه های تبریز قدیم. تبریز: فروزش.
پورجعفر، محمد رضا و پورمند، حسن. (1390). پدیدارشناسی هویت و مکان در بافت های تاریخی. فصلنامه شهرهای ایرانی و اسلامی، (3). http://iic.icas.ir/image/Journal/Article/No3/2.pdf
حمزه نژاد، مهدی و دشتی، مینا. (1395). بررسی خانه های سنتی ایرانی از منظر پدیدارشناسان و سنت گرایان معنوی. نقش جهان، (2) : 35-24. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-895-fa.pdf
شولتز، کریستیان نوربرگ. (1388). روح مکان به سوی پدیدارشناسی معماری. ت:  محمد رضا شیرازی. تهران: رخ داد نو.
شیرازی، محمد رضا. (1391). معماری حواس و پدیدارشناسی ظریف یوهانی پالاسما. تهران: رخ داد نو.
کارمن، تیلور. (1394). مرلوپونتی. ت: مسعود علیا. تهران: ققنوس.
مارتین، هایدگر. (1394). هستی و زمان. ت: سیاوش جمادی. تهران: هرمس.
 David A. Greenwood. (2008). A critical pedagogy of place: from gridlock to parallax, Environmental Education Research, Vol. 14, No. 3, pp. 336-348. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13504620802190743
 Galen.A, Johson & Michael B, Smith. (1993). the Merleau - ponty Aesthetics Reader, Philosophy and painting, Nothwestem University, Press, Evansion.
Gallagher, Shaun. (2010). Merleau-ponty’s Phenomenology of perception, Topoi: An International Review of Philosophy, Vol. 29, No.2, pp. 184.
Holl, S. (2000). Parallax. Basel: Birkhauser.
Juhani Pallasmaa. (2005). The eyes of the skin, Architecture and the senses; London, Academy Edition: 8-6.
Parthasarathy, D. (2009). Phenomena of light, color and material exerted in architectural setting promotes healing. Unpublished master’s thesis Cincinnati: University of Cincinnati. https://etd.ohiolink.edu/pg_10?0::NO:10:P10_ACCESSION_NUM:ucin1260540905
Soren bolvig poulsen & ulla thogersen (2011). Embodied design thinking: a phenomenological perspective, CoDesign: International Journal of CoCreation in Design and the Arts, Vol. 7, No.1, pp. 29-43. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15710882.2011.563313
Van Manen, Max. (1997). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy, ON: The Althouse Press, London.
Vonder Brink, D. (2007). Architectural phenomenology: towards a design methodology of person and place. Unpublished master’s thesis. Miami: Miami University. https://etd.ohiolink.edu/pg_10?0::NO:10:P10_ACCESSION_NUM:miami1185571813
Yorgancioglu, D. (2004). Steven Holl: a translation of phenomenological philosophy into the realm of architecture. Unpublished master’s thesis. Ankara: Middle East Technical
University.