صفاتِ معماری خوب، با تأمّل در معنای ساختن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکترای معماری، مجتمع هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 استادیار معماری، مجتمع هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 استاد، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

بیان مساله: ساختن، از پرکاربردترین واژه ­ها و بنیادی ­ترین کُنش­ ها در معماری و زندگی انسان است. این واژه در ادبیات فارسی، از غنا و زایندگی بالایی برخوردار است. تأمّل و تعمّق در معنا و ریشه «ساختن»، می ­تواند ما را به منبعی اصیل و جوشان متّصل نماید تا کثرت معانی در منظومه ­ای هم­بسته، بتواند ضمن پوشش گستردگی حوزه­ های مرتبط با معماری، آنچه را ذات معماری در جستجوی آن است، به دست دهد و صفاتی برای تشخیص و ارزیابی معماری خوب (مطلوب) فراهم کند.
سوال تحقیق: در راستای این هدف، دو پرسش اصلی پژوهش می­توانند این­گونه صورت ­بندی شوند: 1) چه نسبتی میان ساختن و معماری وجود دارد؟ 2) معناشناسی ساختن، چگونه می­تواند صفات معماری خوب را نمایان کند؟
اهداف تحقیق: در این مقاله تلاش شده است با توجه به پیوند عمیق ساختن و معماری، و با تأمّل در معنای حقیقی ساختن، صفات یا معیارهایی برای معماری مطلوب و خوب، به دست آورده شود.
روش تحقیق: این پژوهش از نظر رویکرد، کیفی است. روش تحقیق آن، توصیفی- تحلیلی بوده که مبتنی بر فقه­اللّغه (فیلولوژی) و استدلال منطقی است. در بخش نخست مقاله که توصیفی است، تلاش شده است با استفاده از لغت­نامه­های معتبر فارسی و فرهنگ­ های ریشه­ شناختی، معانی مختلف و سیر تحوّل تاریخی معنای ساختن روشن شود. در بخش دوم مقاله که تحلیلی و استدلالی است، سعی شده است با تأمّل در معانی و ریشه­ های واژه ساختن و تحلیل مفاهیمِ صریح و ضمنی وابسته به آن، صفات و مؤلّفه­هایی که با معماری خوب نسبت دارند، استنباط و استخراج شوند.
مهم ­ترین یافته ­ها و نتیجه­ گیری تحقیق: با توجه به معناشناسی درزمانی و هم­زمانی ساختن، می­توان آن را اجمالاً «آماده کردنِ جهان از طریق تألیف، برای کمال انسان» تعریف کرد. ساختن، در دو ساحت (بیرونی و درونی) روی می­دهد که ملازم یکدیگرند و یک دور استعلایی را تشکیل می­ دهند که هر یک، دیگری را تعالی می­بخشد. معانی متعدّد ساختن، وجوه و مصادیق امری واحدند و از این رو، ساختن، مشترک معنوی و امری یکپارچه و وحدت­یافته است. ویژگی تألیفی ساختن، اساسی­ترین وجه ساختن است که مفاهیمی مانند صلح و توافق، سازگاری و اکتفا را در پی دارد. این وجه مهم ساختن، به­دلیل توجّه مفرط به یک موضوع، در معماری دوره معاصر، به فراموشی سپرده شده است. از سوی دیگر، مقصود و هدف ساختن که زمینه سازی برای کمال آدمی است؛ در دوره معاصر مورد غفلت واقع شده است. از آنجا که معماری، یکی از عرصه ­های ساختن است، باید با آن، همتا شود و حدود و قیود ساختن، در آن نیز جاری باشد. تصوّر رایج امروزی از ساختن، منحصر به معانی ایجاد، تبدیل و تغییر، که هیچ ­یک به خودی خود، ارزش نیستند. در حالی­ که تأمّل در تمامیّت معنایی ساختن، تصویری را بر ما می­ نمایاند که شامل صفات مختلف وجودی و ارزشی است که می­ توانند ساختن (به معنای رایج) را به درستی مقیّد کرده و از این طریق، آن را تعالی دهند.

چکیده تصویری

صفاتِ معماری خوب، با تأمّل در معنای ساختن

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The qualities of good architecture, through reflection on the meaning of building

نویسندگان [English]

  • Reza Moradpour 1
  • Kazem Mondegari 2
  • Hadi Nadimi 3
1 Department of Architecture, School of Arts and Architecture,, Yazd University.
2 Architecture Department, Art & Architecture Collage, Yazd University, Yazd, Iran
3 Professor, Department of Architecture, School of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Research Problem: To build, is one of the most used words and the most fundamental actions in architecture and human life. The semantic extension of this word and its use in various fields indicate that it has a richness and fertility in the Persian literature. Reflection on the meaning and origin of "building" could connect us to an original and generator source, so that the plurality of meanings in a coherent system could achieve what the essence of architecture is in search of it; and provide qualities or criteria for identifying and evaluating good architecture.
Research Question: To achieve the goal, two main questions of the research, can be formulated as follows: 1) What is the relation between building and architecture? 2) How can semantics of building represents the qualities of good architecture?
Research Method: This research is qualitative in terms of approach. The research method is descriptive-analytical based on philology and logical reasoning. In the first part of the paper, which is descriptive, it has been attempted to clarify the various meanings of building and the historical evolution of its meaning, by using Persian lexicons and etymological dictionaries. In the second part, which is analytical and argumentative, it has been attempted to infer the qualities and components of good architecture, through reflecting on the meanings and origin of the word “building” and analyzing its explicit and implicit concepts.
The Most Important Results and Conclusion: According to the synchronic and diachronic semantics of building, it can be briefly defined as "preparing the universe through composition-reconciliation, for human perfection" in which, preparing, refers to "what", composition- reconciliation, refers to "how", and human perfection, refers to "why" of building. Building (to build) takes place in two different areas (external and internal) that are interconnected: only one can build the world who is built (ready/prepared); on the other hand, only a built (prepared) world can helps building human beings. These two areas of building, form a transcendental cycle, in which each one transcends the other. The multiple meanings of building, are the aspects and examples of a unique affair, and therefore, building (to build) is a semantic homonym and is an integrated and unified matter. The compositional feature of building -which leads to making peace, accordance, adaptability, fitness, and sufficiency- is the most fundamental aspect of building that has been neglected in the contemporary architecture. On the other hand, the end of building, which is preparation for human perfection, is another neglected matter in the contemporary era. Since architecture is one of the fields of building, it must be matched with it and the limits of building must be applied in architecture as well. Today's common notion of building, is limited to creation, transformation, and change, none of which is good in itself. While reflecting on the comprehensive and complete meaning of building, gives us an image that includes various existential and value attributes that could correctly limit building (in its common sense) and thus could transcend it. Building, in its complete sense of the word, is closely related to good architecture, and its meanings and implications reflect the qualities/criteria of good architecture, including: moderation/balance, order, consistency, proportion, coherence, harmony, sufficiency, establishment, and philanthropy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Building (sāxtan: ساختن)
  • Philology
  • Semantics of Building
  • Meaning of Building
  • Good Architecture
قرآن مجید. 1376. ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/496527
ارسطو. 1385. اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: طرح نو. https://wikinoor.ir/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B3
افلاطون. 1385. «جمهوری، کتاب چهارم»، در: دوره آثار افلاطون، ج. 2، ترجمه محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران: خوارزمی و شرکت سهامی انتشار. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1100062
بُستانى، فؤاد افرام. 1375. فرهنگ ابجدی، تهران: اسلامی. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/519724
تبریزی (بُرهان)، محمدحسین بن خَلَف. 1342. برهان قاطع، دوره 5 جلدی، چ. 2، به اهتمام: محمد معین، تهران: ابن­سینا. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/493922
تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد. 1366. تصنیف غُرر الحکم و دُرر الکلم‏، تحقیق و تصحیحِ مصطفی درایتى، قم: دفتر تبلیغات‏. [به­عربی] http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/590336
ـــــــــــــ 1410ق. غُرر الحکم و دُرر الکلم‏، تحقیق و تصحیحِ سیدمهدی رجائى، قم: دار الکتاب الإسلامی. [به­عربی] http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1088640
تهانوى، محمدعلى بن على. 1996. کشاف اصطلاحات الفنون‏، دوره 2 جلدی، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون‏. [به­عربی] http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/562226
جُرجانى‏، سید شریف على بن محمد. 1370. کتاب التعریفات‏، چ. 4، تهران: ناصرخسرو. [به­عربی] http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/563970
حجت، مهدی. 1390. «تقریظ»، در: الکساندر، کریستوفر (1390). معماری و راز جاودانگی: راهِ بی­زمانِ ساختن، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، تهران: روزنه. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/7265525
حسن­دوست، محمد. 1393. فرهنگ ریشه­شناختی زبان فارسی، دوره 5 جلدی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/668034
خوانساری، محمد. 1378. دوره مختصر منطق صوری، چ. 14، تهران: دانشگاه تهران. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/562602
دهخدا، علی­اکبر. 1377. لغت­نامه دهخدا، دوره 15 جلدی، چ. 2 از دوره جدید، تهران: دانشگاه تهران. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1097239
راغب اصفهانى، حسین بن محمد. 1374. مفردات الفاظ قرآن، دوره 4 جلدی، تهران: مرتضوی. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3341422
صلیبا، جمیل. 1366. فرهنگ فلسفی، ترجمه منوچهر صانعی دره­بیدی، تهران: حکمت. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/572136
عمید، حسن. 1379. فرهنگ عمید، دوره 2 جلدی، چ. 21، تهران: امیرکبیر. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1509353
قرشى، على­اکبر. 1371. قاموس قرآن، دوره 7 جلدی، تهران: دار الکتب الاسلامیه. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/858141
کاپلستون، فردریک. 1380. تاریخ فلسفه، ج. 1: یونان و روم، ترجمه سیدجلال­الدین مجتبوی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3489081
کلینى، محمد بن یعقوب. 1407ق. [اصول] الکافی، دوره 8 جلدی، تحقیق و تصحیحِ على اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دار الکتب الإسلامیة. https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/10958
مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى. 1403ق. بحار الأنوار، دوره 111 جلدی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏. [به­عربی] http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3412921
معین، محمد. 1386. فرهنگ فارسی معین، دوره 2 جلدی، چ. 4، تهران: اَدِنا. https://www.gisoom.com/book/1335572/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%AC%D9%84%D8%AF%DB%8C-%D8%AC%D9%84%D8%AF-2/
قوامی شیرازی (ملاصدرا)، صدرالدین محمد بن ابراهیم. 1362. منطق نوین، مشتمل بر: اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ترجمه و شرحِ عبدالمحسن مشکوه­الدینی، تهران: آگاه. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/513715
نفیسی (ناظم­الاطبّاء)، علی­اکبر. 1355. فرهنگ نفیسی، دوره 5 جلدی، تهران: کتابفروشی خیام. چاپ افست مروی. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1682671
Heidegger, Martin. 1971. “Building, dwelling, thinking”, in: Poetry, Language, Thought, trans: Albert Hofstadter; New York: Harper & Row. https://www.worldcat.org/title/poetry-language-thought/oclc/200626#:~:text=Martin%20Heidegger-,Publisher%3A,%3A%20Harper%20%26%20Row%2C%201971.&text=%22Collects%20Martin%20Heidegger's%20pivotal%20writings,and%20truth%22%2D%2DPublisher%20description.