مقبولیت و چالش‌برانگیزی عوامل مؤثر بر استرس کاربران در فضاهای آموزشی دانشگاهی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تخصصی مهندسی معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

2 استاد گروه معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران

چکیده

بیان مساله: ازجمله مباحث مطرح در جوامع مدرن امروزی که درواقع بخش اجتناب‌پذیری از زندگی افراد می‌باشد، مسئله استرس است. حضور افراد در محیط‌های اجتماعی مانند فضاهای آموزشی همراه با درک سطوحی از استرس می‌باشد. فضاهای آموزشی دانشگاهی نیز جزء محیط‌هایی هستند که افراد در آن سطحی از استرس را تجربه می‌نمایند و این در حالی است که هدف اصلی در این فضاها رشد و شکوفایی افراد است و وجود استرس در نقطه مقابل اهداف مذکور قرار می‌گیرد.
سوال تحقیق: سؤالات پژوهش حاضر در راستای شناخت و استخراج عوامل تنش‌زای محیطی- کالبدی و میزان و درصد اهمیت هر یک از عوامل و بررسی مقبولیت و چالش‌برانگیزی عوامل مستخرج می‌باشد.
اهداف تحقیق: هدف اصلی این پژوهش، تلاشی در راستای کاهش استرس و افزایش آرامش‌پذیری فضایی برای کاربران در فضاهای آموزشی دانشگاهی است.
روش تحقیق: پژوهش به روش پیمایشی و به‌صورت تکنیک دلفی انجام گردیده است و در آن به نگرش‌سنجی از متخصصان و اساتید پرداخته‌شده است. سپس تجزیه‌وتحلیل اطلاعات با روش تحلیل محتوای شانون انجام‌شده است. پس از مطالعه و بررسی منابع کتابخانه‌ای، مصاحبه‌های باز پاسخ طی زمان‌های مختلف با دوازده نفر از روان‌پزشکان و روانشناسان و معماران خبره این حوزه صورت گرفته است، سپس به تحلیل محتوا پرداخته و مؤلفه‌های مؤثر بر استرس کاربران در فضاهای آموزشی دانشگاهی با توجه به وزن‌دهی ضرایب اهمیت و مقبولیت آن‌ها استخراج گردیده است.
مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: عوامل مستخرج توسط پنج نفر از اساتید متخصص درزمینهٔ طراحی معماری در چهار دسته مجزا جای گرفته‌اند. نتایج حاصل‌شده بیانگر این مطلب است که از میان کلیه عوامل مستخرج، چهار عامل اصلی شامل: 1- آسایش محیطی (39.20 درصد)، 2- عوامل کالبدی و فیزیکی (32.80 درصد)، 3- عوامل روان‌شناختی- اجتماعی (19.20 درصد) و 4- عوامل ادراکی (8.00 درصد) دارای نقش مؤثر بر میزان استرس افراد در فضاهای آموزشی هستند. چالش موجود در رابطه با عواملی است که از دیدگاه متخصصین استرس‌زا هستند و در مقابل آن توافق کامل افراد بر روی عواملی است که استرس‌زا نیستند؛ لذا در رابطه با عواملی که بیشترین درصد مقبولیت را کسب نموده‌اند بیشترین اختلاف‌نظر نیز وجود دارد و مسئله بررسی عوامل چالش‌برانگیز خواهد بود.

چکیده تصویری

مقبولیت و چالش‌برانگیزی عوامل مؤثر بر استرس کاربران در فضاهای آموزشی دانشگاهی

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Acceptance and challenging analysis of Factors Affecting Users' Stress in University Learning Environments

نویسندگان [English]

  • somayeh pourbagher 1
  • Hamid Reza Azemati 2
  • Bahram Saleh Sedgh Pour 3
1 Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran,Iran.
2 shahid rajaee teacher training university
3 Shahid Rajaee Teacher Training University
چکیده [English]

Research Problem: One of the topics in modern societies that is actually an inevitable part of people's lives is the issue of stress. The presence of people in social environments such as educational spaces is accompanied by an understanding of levels of stress. University educational spaces are also among the environments in which people experience a level of stress, while the main goal in these spaces is the growth and prosperity of people and the existence of stress is in contrast to these goals.
Research question: The questions of the present study are in order to identify and extract environmental-physical stressors and the extent and percentage of importance of each factor and to examine the acceptability and challenge of the extracted factors.
Objectives of the research: The main purpose of this research is an effort to reduce stress and increase spatial relaxation for users in university educational spaces.
Research Method: The research has been done by survey method and in the form of Delphi technique and in it the attitude of experts and professors has been studied. Then, the analysis of information was performed by Shannon content analysis method. After studying and reviewing library resources, open-ended interviews have been conducted at various times with twelve psychiatrists, psychologists and expert architects in this field, then content analysis and effective components on user stress in educational spaces. University has been extracted according to the weighting of the coefficients of importance and their acceptability.
The Most Important Results and Conclusion: The factors extracted by five professors specializing in the field of architectural design are divided into four separate categories. The results indicate that among all the extracted factors, four main factors include: 1- Environmental comfort (39.20%), 2- Physical and physical factors (32.80%), 3- Psycho-social factors (20 19% and 4- Perceptual factors (8.00%) have an effective role on the level of stress in educational spaces. The challenge is related to factors that are stressful from the perspective of experts, and in contrast, people fully agree on factors that are not stressful; Therefore, there is the most disagreement about the factors that have gained the highest percentage of acceptance, and the issue of examining the factors will be challenging.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stress
  • Educational Environments
  • Environmental Conditions
  • Acceptance and challenging
  • Environmental-Physical Factors
اکبری، بهمن؛ تیموری، زهره؛ ابوالقاسمی، شهنام؛ خورشیدیان، حمیدرضا (1392)، بررسی اثر روش مقابله با استرس در دانش آموزان کم‌شنوا.
افشاری، محسن. پوردیهیمی، شهرام و صالح صدق پور، بهرام. (1394). سازگاری محیط با روش زندگی انسان (یک چارچوب نظری، یک مطالعه موردی)، مسکن و محیط روستا، 152، صص 3 -16.
برخوردارپور، زهرا و سرمد، زهره. (1379). رابطه تحولی توانش های سه گانه با پیشرفت تحصیلی پایه دوم تیزهوش و عادی. مجله روا نشناسی. 3(1)(13)، صص 64-82.
پورباقر، سمیه؛ عظمتی، حمیدرضا و صالح صدق پور، بهرام.(1398). دیدگاه متخصصان دربارة معماری مدارس ایرانی- اسلامی مبتنی بر کاهش استرس استفاده‌کنندگان به‌مثابة فلسفه جاودانگی آرامش، دو فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش­های هستی شناختی، 8(16)، صص 121-144.
پیوسته گر، مهرانگیز. درویزه، زهرا و طاووسی، سیما. (1394). بررسی رابطه دلبستگی محیطی با میزان سلامت روان و سازگاری اجتماعی دانش آموزان سال اول دبیرستان شهرستان ورامین، معماری و شهرسازی آرمان­شهر، 15، صص 195-203.
جوان فروزنده، علی و مطلبی، قاسم (1390). مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل دهنده آن. مجله هویت شهر، دوره 5، شماره 8، صص 27-32.
دهقی، الهام و تاجیک قلعه، آزاده، 1392. بررسی استرس، برگرفته از سایت http://dehaghi.blogfa.com
دلاور، علی (1383)، مبانی نظری و عملی پژوهش، تهران، رشد.
شفیعی، فریده؛ هلاکویی، محبوبه؛ عبدلی، فاطمه؛ شفیعی، مصدقه (1392)، عوامل استرس‌زای آموزش بالینی از دیدگاه دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی رفسنجان سال ۱۳۹۱.
طبائیان، مرضیه؛ حبیب، فرح و عابدی، احمد. 1390. دیدگاه دانش آموزان دبیرستان های مطلوب و نامطلوب نسبت به رنگ فضاهای آموزشی و راه­های بهبود کیفیت فضای تحصیلی. فصلنامه نوآوری های آموزشی. 9(38)، صص 93-106.
عسگری خانقاه، ا؛ شریف کمالی، م. (1390)، انسان شناسی عمومی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
علاقمند، سپیده؛ حسینی، سیدباقر و دهقان ریک آبادی، کامران (۱۳۹۴). بررسی عوامل موثر بر کاهش استرس در فضای آموزشی دانشگاه و تأثیر استرس بر فرسودگی تحصیلی، همایش ملی معماری فضاهای آموزشی، تهران، مرکز آموزش علمی کاربردی واحد 13 تهران، موسسه مدیریت دانش شباک، https://www.civilica.com/Paper-CEAS
لنگ، جان. (1390). آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، (ترجمه علیرضا عینی فر). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محمد پور ، احمد و مهدی رضایی، (1387). درک معنایی پیامدهای ورود نوسازی به منطقه ی اورامان کردستان ایران به شیوه ی پژوهش زمینه ای ، مجله جامعه شناسی ایران، دوره نهم، شماره 1و2، صص 3-33.
مرکز تخصصی آموزش مجازی سامانه دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، فرآیند استرس (تنیدگی) و سازگاری، (1396). برگرفته از سایت http://lms.mums.ac.ir/mod/page/view.php?id=3141
نوری، ربابه، کلیشادی، رویا، ضیاءالدینی، حسن، (1389). بررسی استرس های شایع دانش آموزان شهر تهران. مجله دانشکده پزشکی اصفهان. سال 28 ام. شماره 105، صص1-12.
Azemati, HR. Aminifar, Z. Pourbagher, S. (2018).  Effective Environmental Factors on Designing Productive Learning Environments, Armanshahr Architecture & Urban Development, 11(22), PP.1-8.
 Canter, D. (1997); The Facets of place in G T Moore & R W Marans (eds) Advances in Environment, Behavior, and Design. 4. New York. Plenum. Pp 109-148.
Cohen, L. & Manion, L. (1986), Research Methods in Education. London, Routledge.
Giannakakisa, G. Pediaditisa, M. Manousosa, D.  Kazantzakia, E. Chiarugia, F. Simos, P.G. Mariasa, K. Tsiknakis, M. ,(2017).Stress and anxiety detection using facial cues from videos, Biomedical Signal Processing and Control, 31 , pp. 89–101.
Gutnick, L. (2007). A Workplace Design That Reduces Employee Stress and Increases Employee Productivity Using Environmentally Responsible Materials, Master's Theses and Doctoral Dissertations, Eastern Michigan University.
 Habibi, Arash. Sarafrazi, Azam. Izadyar, Sedigheh (2014), Delphi Technique Theoretical Framework in Qualitative Research1, The International Journal of Engineering and Science, vol 3. No.4, pp.08-13.
Lazarus RS, Folkman S. (1987). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer Publishing Company.
Selye, H. (1974). Stress without distress. New York: Harper & Row.
Salingaros, N. (2012). Fractal Art and Architecture Reduce Physiological Stress, University of Texas at San Antonio, Department of Mathematics San Antonio, TX 78249 U.S.A. yxk833@my.utsa.edu, JBU II (2012) 2 , p 11.