تحلیل نقش همپیوندی و پیوستگی فضا در ساختار ‌هندسی بازارچه‌های سنتی ایران(نمونه موردی: بازار تبریز)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر، تهران، ایران

2 استادیار معماری دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر، تهران، ایران

3 استاد معماری دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر، تهران، ایران

چکیده

بیان مساله: موضــوع مقالــه بررســی و تحلیــل پیکره‌بندی و ساختار هندسی فضاهــا در بازارچه‌های تجاری به‌منظور بهینه‌سازی و افزایش کیفیت فضایی فضاهای تجاری می‌باشد. رویکرد نظری پژوهش مبتنی بر نظریه نحو فضا است که در آن به بررسی متغیرهایی چون ساختار هندسی بازارها اعم از طول و عرض متوسط مغازه‌ها و مسیرهای حرکتی، تعداد و انواع محور‌های حرکتی و تعداد گره‌ها در این بازارها پرداخته می‌شود. در راسـتای دسـتیابی بـه ایـن هـدف، شـناخت عوامـل و مؤلفه‌های مؤثر بــر میــزان همپیوندی، کنترل‌‌پذیری، دیدپذیری و الگوهــای ســاختاری بازارچه‌‌ها و تحلیـل تطبیقـی ایـن الگوهـا متناسـب بـا نیازهـا و الزامـات تجاری امـروزی مورد مطالعه قرار گرفته اسـت.
سوال تحقیق: ۱. مؤلفه‌‌های تأثیر‌گذار در پیکره‌‌بندی بازارچه‌های تجاری چیست؟ ۲. پیکره‌‌بندی فضاها چه تأثیری بر مطلوبیت روابط فضایی در بازارچه‌های تجاری دارد؟ ۳. چه الگوهایی از ساختار هندسی منجر به بهینه‌‌سازی فضاهای بازارچه‌های تجاری می‌شود؟
اهداف تحقیق: هدف اســتفاده از الگوهــای حاکــم بــر بازارچه‌های سنتی جهت بهینه‌‌سازی بازارچه‌‌ها و فضا‌های تجاری معاصر است.
روش تحقیق: روش بـه کار رفتـه در ایـن پژوهـش، روش همبستگی بـا تکنیـک تحلیـل محتـوا و تحلیل نرم‌‌افزاری است. به‌این‌ترتیب که در بخش کمّی کردن ویژگی‌های کیفی فضا و تحلیل آن از داده‌‌های حاصــل از نمودار‌های توجیهــی و نرم‌‌افزار استفاده-شده و درنهایت یافته‌‌های به‌ دست آمده به‌وسیله روش کیفی استدلال منطقی مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفته اســت. برای گرد‌آوری اطلاعات نیــز از روش‌های کتابخانه‌‌ای، مشــاهده، برداشــت، ترسیم و شبیه‌‌ســازی نرم‌‌افزاری استفاده‌‌شده است. نرم‌افزار دپث مپ۱ و تحلیــل گراف‌‌های توجیهی برای ۷ نمونه از بازارچه‌‌های موجود در بازار تبریز به عنوان نمونه‌های موردی استفاده ‌شده ‌اسـت.
مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: نتایـج نشان‌ می‌دهد زمانی که الگوی ساختاری بازارچه‌‌ها، خطی مستقیم با تنها یک محور اصلی باشد و پلان آن نسبت به این محور اصلی متقارن و یا متعادل باشد مطلوب‌‌ترین فضاها را برای یک بنای تجاری ایجاد می‌‌کند. همچنین وجود ۲ ورودی روی محور اصلی فضا، در ابتدا و انتهای این محور و روبروی هم بر میزان کیفیت فضا می‌‌افزاید. یافته‌های تجربی نشان می‌دهد زمانی که ضریب متوسط عرض مسیر حرکتی بر طول مسیر حرکتی نزدیک به عدد ۰٫۴۴ باشد فضا دارای ساختار بهینه‌‌تری ازنظر شاخص‌‌های پیکره‌‌بندی فضایی است.

چکیده تصویری

تحلیل نقش همپیوندی و پیوستگی فضا در ساختار ‌هندسی بازارچه‌های سنتی ایران(نمونه موردی: بازار تبریز)

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Integration and Continuity Analysis in Geometrical Configuration of The Conventional Bazaars of Iran (Case Study: Tabriz Bazaar)

نویسندگان [English]

  • Sahand Jalali 1
  • Zahra Hosseini 1
  • Mansour Yeganeh 2
  • Mohamadreza Bemanian 3
1 Master student of Architecture, Tarbiat Modares University, Art Faculty, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Tarbiat Modares University, Art Faculty, Tehran, Iran
3 Professor Tarbiat Modares University, Art Faculty, Tehran, Iran
چکیده [English]

Research Problem: This article provides analysis on space configuration and space geometry in Markets of The Tabriz Main Bazaar. Theoretical approach of this research is based on the theory of space syntax Which evaluates variables such as geometric patterns of markets including the average length and width of shops and passages, the number and different types of axes, and the number of nodes in these markets and the aim is discovering optimal paradigms for optimizing contemporary markets and commercial buildings. In order to discover the most beneficial paradigm, identifying effective components and factors of the Integration, control, visibility and paradigms of the markets and comparative analysis of these models have been studied regarding to today's markets and commercial buildings requirements.
Research Question: 1.What are the most influential configuration in bazars? 2.How does the configuration of the spaces in markets effect the space quality? 3.Which of the geometric patterns lead to the optimize and high-quality commercial market spaces?
Research Method: The method used in this research is survey method with content analysis technique and software analysis. Thus, in the quantitative data analysis section, data from justification graphs and software are used to extract the findings and finally the results obtained by the qualitative method of logical argument are analyzed. Library data collection and surveying, field study and software simulation have been used in this investigation. DepthMap software and graph analysis is used for 7 markets in Tabriz bazaar.
The Most Important Results and Conclusion: The results illustrate that when the paradigm of the markets is a straight line with only one axis and its plan is symmetric or balanced alongside the main axis, the market has the most optimum and desirable spaces. Furthermore, the presence of 2 entries on the main axis of the market, at the beginning and the end of the axis, increases the space quality of the market. Also, the Experimental results show that when the average width index of the passage over the passage length index is close to 0.44, the commercial plans have higher space quality. In addition, findings of this paper show that each of the space configuration parameters, including Visibility, Integration, and Controllability, at the most desirable mode, form special relationships with each other. When the Connectivity creates the Y=0.012X+3.75 relationship with Integration and Y=0.001X+0.44 relation with Control and the time that Integration creates Y=0.01X+0.07 relation with Control, the markets and commercial units are in their optimal condition. Moreover, according to the data analysis, when the pattern of the market is linear and its plan has only one main axis and no nodes including two entrances at the beginning and at the end of the axis and the average path width over the market length is 0.07 the connectivity is in its optimal mode. Also, from the Integration point of view, when the plans pattern is straight-line type and the market has only one main axis and no nodes with two entrances at the beginning and at the end of the axis and the average path width over the market length is close to 0.44 space integration is in its optimal condition and The most desirable controllability is for a market in which a straight single-axis, linear plan has only one entrance, and the average path width over the market lengh is close to zero.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Space Configuration
  • Integration
  • Geometry
  • Optimal Paradigm
  • Market
  • Tabriz Bazaar
زارعی؛ یگانه 1398. تحلیلارتباط همگنی و توزیع­پذیری با پایداری روابط اجتماعی در فضاهای خانه­های سنتی ایران (مطالعه موردی:کاشان)، معماری و شهرسازی پایدار. سال7، شماره اول، بهار و تابستان 98: 99-111. https://doi.org/10.22061/jsaud.2019.4246.1282.
زارعی؛ یگانه 1397. تحلیل نقش همپیوندی فضاها در روابط اجتماعی خانه­های سنتی کاشان، مدیریت شهری. شماره 52، پاییز 97: 81-91. http://www.shahrsazionline.com/wp-content/uploads/2019/12/shahrsazionline1403-3.pdf
 حیدری علی اکبر، قاسمیان اصل عیسی، کیایی مریم. ۱۳۹۶. تحلیل ساختار فضایی خانه های سنتی ایران با استفاده از روش نحوفضا مطالعة موردی: مقایسة خانه های یزد، کاشان و اصفهان. فصلنامه علمی ـ پژوهشی سال هفتم (شماره بیست و هشتم):۲۱ -۳۶.  http://iic.icas.ir/image/Journal/Article/No28/2.pdf
کربلایی حسینی غیاثوند, ابوالفضل, ستاری, مهسا, سلطان‌زاده, حسین, فرهبد, مژگان. (1398). ارائه مدل تحلیلی به‌منظور شناخت و ارزیابی مؤلفه‌های محیطی مؤثر بر افزایش تعاملات اجتماعی کودکان دارای اوتیسم در مراکز آموزشی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی. معماری و شهرسازی آرمان شهر،12(28). 75-89. doi: 10.22034/aaud.2019.97361
Bafna, S. (2003). SpaceSyntax A Brief Introduction to Its Logic and Analytic Techniques, Envirnment and Behavior. vol.35. no.1: 17-29. https://doi.org/10.1177/0013916502238863
Dideban, A., Zareiee, M. and Alla, H. (2013), Controller Synthesis with Highly Simplified Linear Constraints. Asian J Control, 15: 80-94. https://doi.org/10.1002/asjc.528
Hillier B, Leaman A, Stansall P, Bedford M. 1976. Space Syntax. Environment and Planning B: Planning and Design. 3(2):147-185. doi:10.1068/b030147
Hillier, B. 1988. Against enclosure. In Rehumanizing Housing, ed. N. Teymur, T. A. Markus, and T. Woolley. London: Butterworths. https://www.researchgate.net/publication/239919906_Spatial_Order_and_Security_Case_Study_of_Two_Housing_Estates
Hillier, B., 2004. Designing safer streets: an evidence-based approach. Plan.Lond.48,45–49.
Hillier, B. Hanson, J. 1984. The Social Logic of Space. Cambridge, UK: Cam- bridge University Press: 468-469. https://doi.org/10.1177%2F030913338500900320
Jiang, B., Claramunt, Ch, Klarqvist, B.,2000. Integration of space syntax into GIS for modeling urban space. JAG 2 (3),161–171. https://doi.org/ 10.1016/S0303-2434(00)85010-2
Klarqvist. B. 1993. A space syntax glossary, nordisk arkitektur for skning (2). http://arkitekturforskning.net/na/article/viewFile/778/722
Montello, Daniel R., 2007. The contribution of space syntax to a comprehensive theory of environmental psychology. In: Proceedings of the 6th International Space Syntax Symposium, Istanbul. https://geog.ucsb.edu/~montello/pubs/SpaceSyntax_invited.pdf
Memarian, G., (2002). Architectural Space syntax. Soffe. No.35.: 75-83. http://sofeh.sbu.ac.ir/article/view/1620
Penn, A. 2003. “space syntax and spatial cognition or why the axial line?” Cognition’06, Space Syntax and Spatial Cognition Workshop Proceedings, Bremen, Germany, 35(1):30-65.  https://doi.org/10.1177/0013916502238864
Penn, A., 2011. Space syntax and spatial cognition or, why the axial line? In: Proceedings of the 3rd International Space Syntax Symposium, Atlanta. https://doi.org/10.1177/0013916590225001
Peponis, J. Zimring, C. Choi, Y.K. 1990. “Findingthe building in wayfinding”, Environment and Behavior, 22. https://psycnet.apa.org/record/1991-02939-001
Rismanchian, O., & Bell, S. (2010). The application of space Syntax in studying the structure of the cities. Honar-ha-ye Ziba. No.43. 49-56. https://jfaup.ut.ac.ir/article_23063.html
Young, k. Chung, J. Kong, E. Shin, H.  Heo, J. 2015. A
study on the design methodologies for activating. http://www.sss10.bartlett.ucl.ac.uk/wp-content/uploads/2015/07/SSS10_Proceedings_016.pdf