تبیین تأثیر فضای کالبدی و معماری مدارس متوسطه بر اشتیاق تحصیلی دانش آموزان (مطالعه موردی: دانش آموزان مدارس مقطع اول متوسطه شهر قزوین)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری معماری، گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

2 استادیار گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده

بیان مساله: یکی از مفاهیم اساسی در آموزش وپرورش کودکان و نوجوانان، مفهوم اشتیاق تحصیلی است. اشتیاق و علاقه دانش‌آموزان به مدرسه می‌تواند بر کیفیت تعلیم و تربیت آن‌ها تأثیر بگذارد. یکی از عوامل مهم در نظام آموزش نوین، محیط آموزشی می‌باشد که توجه به مؤلفه‌های کالبدی آن می‌تواند نقش عمده‌ای را در شکل‌گیری رفتار، از جمله انگیزش و اشتیاق دانش‌آموزان در این‌محیط‌ها داشته باشد.
سوال تحقیق: با به‌کارگیری کدام مؤلفه‌های کالبدی و کدام ملاحظات طراحی می‌توان اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان مقطع متوسطه را در محیط‌های آموزشی ارتقا داد؟
اهداف تحقیق: بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطۀ بین مؤلفه‌های کالبدی محیط آموزشی و مؤلفه‌های اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان در مدارس می‌باشد.
روش تحقیق: پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث روش، پیمایشی محسوب می‌شود. جامعۀ آماری این‌پژوهش، دانش‌آموزان مقطع اول متوسطه شهر قزوین می‌باشند که از این بین 227 نفر از میان شش مدرسه به عنوان جامعۀ نمونه به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی نظام‌دار انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامۀ محقق ساخته استفاده شد. داده‌ها با کمک نرم‌افزار SPSS 20 و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون به شیوۀ گام‌به‌گام تحلیل شدند.
مهم­ترین یافته ­ها و نتیجه ­گیری تحقیق: نتایج تحقیق نشان می‌دهد که رابطه مستقیم و معناداری بین مؤلفه‌های محیط آموزشی شامل مؤلفه‌های فیزیکی، معماری و نمادین با مؤلفه‌های اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان شامل اشتیاق شناختی، عاطفی و رفتاری وجود دارد که بیش‌ترین میزان آن مربوط به تأثیر مؤلفه‌های معماری و مؤلفۀ رفتاری با ضریب همبستگی 0/764 و همچنین کم‌ترین میزان آن نیز مربوط به رابطه مؤلفه نمادین و مؤلفه عاطفی با ضریب همبستگی 0/527 است. ضریب همبستگی کل میان مؤلفه‌های محیط آموزشی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان نیز برابر 0/779می‌باشد که نشان از رابطه مثبت و معنادار قوی بین متغیر‌های تحقیق است. براساس یافته‌های پژوهش، با افزایش کیفیت مولفه‌های محیطی در مدارس، مشارکت تحصیلی در دانش‌آموزان نیز افزایش می‌یابد.

چکیده تصویری

تبیین تأثیر فضای کالبدی و معماری مدارس متوسطه بر اشتیاق تحصیلی دانش آموزان (مطالعه موردی: دانش آموزان مدارس مقطع اول متوسطه شهر قزوین)

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explaining the effect of the physical space and architecture of schools on academic enthusiasm (case study: students of the first level of secondary schools in Qazvin city)

نویسندگان [English]

  • Azadeh Vaziri 1
  • Kamal Rahbari Manesh 2
1 Researcher PhD in Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
2 Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Research Problem: Academic achievement and success of students and related factors is one of the priorities of research in education. One of the basic concepts in children's and adolescents' education is the concept of academic enthusiasm. Students' academic enthusiasm is a variable that is vital to learning to the extent that it is taught as an important factor in learning. Students' enthusiasm for school can affect the quality of their education. One of the effective educational factors in the modern education system is the educational environment that paying attention to its physical components can play a major role in the formation of behavior, including motivation and enthusiasm of students in these environments. Therefore, the purpose of this study was to identify the environmental components affecting students 'academic enthusiasm and to investigate the relationship between the physical components of the educational environment and the components of students' academic enthusiasm in schools.
Research question: By using which physical components and which design considerations can the academic enthusiasm of high school students be promoted in educational environments?
Research Method: The present study is applied in terms of purpose and survey in terms of methodology. The statistical population of this study is the first grade high school students in Qazvin, among which 227 students from six schools were selected as the sample population by systematic random sampling. A researcher-made questionnaire was used to collect data. Which was set in two parts: assessing the quality of the components of the educational environment with 21 items and measuring students' academic enthusiasm with 12 items. This questionnaire was obtained based on a study of research background and a survey of experts, whose face validity was measured by professors in this field and statistical validity was calculated through Cronbach's alpha. The findings were analyzed using SPSS 20 software using Pearson correlation coefficient and stepwise regression analysis.
The Most Important Results and Conclusion: In the present study, by examining different theories and summarizing and classifying them, knowledge of environmental components affecting students' academic achievement was obtained based on the literature. The results of this stage of the research  showed that environmental components affecting students' academic achievement can be divided into three general categories: "physical components"  "architectural components" and finally "symbolic components". The results show that there is a direct and significant relationship between the components of the educational environment including: physical, architectural and academic enthusiasm components of students including cognitive, motivational and behavioral enthusiasm, the highest amount of which is related to the effect of architectural components and behavioral components with correlation coefficient of 0.764 and also the lowest amount is related to the relationship between symbolic component and emotional component with correlation coefficient of 0.527. The total correlation coefficient between the components of the educational environment and students' academic enthusiasm is 0.779, indicating a strong positive and significant relationship between the research variables. The results of this study confirmed the researches on designing and tailoring the environment on students' learning. According to the research findings, with increasing the quality of environmental components in schools, academic engagement in students also increases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword: Academic enthusiasm
  • Physical components
  • Architectural components
  • Educational environment
  • Symbolic components
  • Qazvin
آزاد ارمکی، تقی، ایار، علی، (1398)، بازپیکربندی مسئلۀ قبیله‌گرایی در ایران امروز، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، 1(11): 37 - 64..
اکبر زاده، زهرا؛ حیدرنتاج، وحید؛ احمدی، فریال و باعزت، فرشته، (1398)، تأثیر چیدمان بر طراحی فضای آموزشی معماری جهت بهبود عملکرد تحصیلی و شناختی. نشریه اندیشه معماری، 3 (6): 96-109.
ایمانی، فاطمه و موحد، خسرو، (1396)، سنجش میزان اثربخشی نور طبیعی بر کاهش استرس دانش‌آموزان در فضا‌های آموزشی. نشریۀ علمی فناوری آموزش، 1(12)‌: 41-48.
بشیر‌پور، سجاد؛ عیسی‌زادگان، علی؛ بابلان، عادل و احمدیان، لیلا، (1392)، مقایسۀ خود‌پندارۀ تحصیلی و اشتیاق به مدرسه در دانش‌آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری و عادی. نشریۀ مطالعات آموزش و یادگیری، 2 (65): 47-64..
جواهری پور، ایمان، عباسی، عفت، کیان، مرجان، حسن پور، محسن (1387). مطالعه تطبیقی برنامه درسی هنرهای تجسمی دبستان در استرالیا، کانادا، ایران و ایرلند. مجله آموزش تطبیقی ایران. 4، (2): 1097-1116.
خسروجردی، نرجس و مکرم‌دوست دلخواه، حبیبه، (1391)، تأملی بر الفبای طراحی در فضا‌های آموزشی مقطع ابتدایی. تهران: نشر طحان.
زارع، فایزه، حیدری، شاهین، (‌1394)، طراحی معماری بارویکرد بهره‌گیری از روشنایی طبیعی، رویکردی در طراحی کتابخانه برای شهر تهران،9 (24)‌: 55-64.
زندیه، مهدی؛ اقبالی، سید رحمان و حصاری، پدرام، (1390)، روش‌های طراحی مسکن انعطاف‌پذیر. نقش‌جهان- مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی. ۱‌(۱): ۹۵-۱۰۶.
سرچشمی، هاشم و شهری هروی، حسین، (1396)، روانشناسی محیط آموزشی. اولین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز.
شاطریان، رضا، (1387)، طراحی و معماری فضا‌های آموزشی، تهران، نشر سیمای دانش.
شب‌افروز، مریم؛ جوادی‌علمی، لیلا؛ جنگی، سکینه و افروز، غلامعلی، (1396)، نقش سرزندگی تحصیلی و اشتیاق به مدرسه در جلوگیری از مشکلات تحصیلی دانش‌آموزان. چهارمین کنفرانس بین‌المللی نوآوری‌های اخیر در روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری.
شفایی، مینو و مدنی، رامین، (1389)، اصول طراحی فضا‌های آموزشی کودکان براساس مدل خلاقیت. نشریه فناوری آموزش، 4 (3): 215-223.
شرقی، علی، (1390)، تأثیر کیفیت معماری منظر پردیس دانشگاهی بر کاربردآموزشی آن (تحلیل کارکردی نظریۀ بازسازی تمرکز ذهنی و مطالعه دانشجویان در فضای باز)، نشریۀ باغ نظر، 8‌(18): 51- 62..
شیخ‌الاسلامی، علی و کریمیان‌پور، غفار، (1396)، پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان براساس حمایت تحصیلی و جو روانی اجتماعی کلاس. نشریه راهبرد‌های شناختی در یادگیری، 10‌(6): 95-111.
علاقه‌مند، سپیده؛ صالحی، سعید و مظفر، فرهنگ، (1396)، مطالعه تطبیقی معماری و محتوای مدارس ایران از دوره سنتی تا نوین. نشریۀ باغ نظر، 14‌(49): 5-18.
علیپور کتیگری، شیوا؛ حیدری، حسن؛ نریمانی، محمد و داوودی، حسین، (1399). مقایسه اثربخشی روش تدریس مشارکتی و روش تدریس سنتی بر اشتیاق تحصیلی، خودکارآمدی تحصیلی و خود تنظیمی در دانش‌آموزان. نشریۀ پژوهش در نظام‌های آموزشی، 14 (48): 23-39.
فیضی، محسن؛ رزاقی اصل، سینا؛ بهزادفر، مصطفی؛ (1388)، پیشنهاد سازوکاری برای رفع ابهام معماران منظر و طراحان شهری در حوزه‌های مشترک، نشریۀ باغ نظر، 6 (12): 89 -100.
محمودی، محمدمهدی، (1391)، کتاب طراحی فضا‌های آموزشی با رویکرد انعطاف‌پذیری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مرادی، آسیه؛ بابایی، عبدالرحمن و کرمی، جهانگیر، (1399)، نقش خودتنظیمی عاطفی و اهمال‌کاری رفتاری در پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان. نشریۀ راهبرد‌های شناختی در یادگیری، 8 (14): 57-71.
نظرپور، محمدتقی و نوروزیان ملکی، (1397)، شناسایی مؤلفه‌های معماری مؤثر در ارتقای یادگیری دانش‌آموزان با تأکید بر فضا‌های باز مدارس براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. نشریۀ مطالعات آموزش و یادگیری، 10‌(2): 165-193.
نقره‌کار، عبدالحمید؛ حمزه‌نژاد، مهدی‌؛ فروزنده‌، آیسان‌؛ (1388)، راز جاودانگی آثار معماری (تحلیلی بر نگرش‌های نوگرا، فرانوگرا و رویکرد‌های فراگیرتر)، 6 (‌12): 31 – 44.
Archambault, I. Janosz, M. Fallu, J. & Pagani, L. S. (2009). Student engagement and its relationship with early high school dropout. Journal of Adolescence, 32: 651-670.
Astin, A. W. (2006). Making Sense of out of degree completion rates. Journal of College Student Retentio, 7(1): 5-17.
Baker. R. S. &Yacef, K. (2009). The state of educational data mining in 2009: A review and future visions. Journal of Educational Data Mining. 1(1): 3-17.
Batey, (2012). The Measurement of Creativity: From Definitional Consensus to the Introduction of a New Heuristic Framework, Creativity Research Journal.24(1): 55.65.
Buckley. R. (2004). Partnerships in ecotourism: Australianpolitical frameworks. International Journal of Tourism Research. 6(2): 75-83.
Ditto. AC porter (2007). Making connections between research and practice, Journal of Personnel Evaluation in Education, Springer.
Dymnet, J. E. Anne Bell, (2004). Grounds for movement: Green school grounds as sites for promoting physical activity, Health Education Research. 23(6): 952-62.
Earthman. G. I. (2004). Prioritization of 31 criteria for school building adequacy. Virginia polytechnic institute and state university.
Febey, karen, seashore louis, karen, Schroeder, robert, (2001). state-mandated accountability in high schools: teachers interpretations of a new era, educational evaluation and policy analisys. 27‌)2‌): 177-204.
Felsten, G. Elsevier, (2009)‌. Where to take a study break on the college campus: An attention restoration theory perspective‌, Journal of environmental psychology. 29(1): ‌160- 167.
 Fredricks, J, A. Blumenfeld, P, C. Paris, A, H. (2004). School engagement: potential of the concept, state of the evidence. Review of educational Research, 74 (1), 59-109.
Habraken, N. john, )‌2008). Design for flexibility, Published online: 28:290-296.
Javaheripour, Iman, Abbasi, Efat, Kian, Marjan, Hasanpour, Mohsen (2007). A comparative study of elementary school visual arts curriculum in Australia, Canada, Iran and Ireland. Iranian Journal of Comparative Education. 4, (2), 1097-1116.
Jennifer A. Fredricks (2015). Academic engagement. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. (2nd ed):31-36.
Khattar, M, Shirey, D, (2003). Cool & dry: Dual-path approach for a Florida School, Raustad-Ashrae Journal, search. proquest.com
Lackney, Jeffery A, (1996). Quality In School Environments: A Multiple Case Study of the Diagnosis, Design and Management ofEnvironmental Quality in Five Elementary Schools in the Baltimore CityPublic Schools from an Action ResearchPerspective، search. proques.com.
Malone, K, tranter, P, (2003). Children's Environmental Learning and the Use, esignand Management of Schoolgrounds, Children youth and environments, JSTOR.
Martin, A. J. (2008). Enhancing student motivation and engagement: The effect of a multidimensional intervention. Contemporary Educational Psychology, 239-269.
Martin, A. J. & Liem, G. A. D. (2010). Academic personal bests (PBs), engagement, and achievement: A cross-lagged panel analysis. Learningand Individual Differences, 24:‌265-270.
Raith. MG.  Siebold. N. (2018). Building business models around sustainable development goals. Journal of Business Models. 6(2): 71-78.
Rivikin, SG, Jepsen, C, (2002). ppic.org. Class size reduction, teacher qualityand academic achievement in California public elementary schools. Public Policy Institute of California.
Shernoff, D. J. & Sannekka, A. J. & Schorr, R. Y. & Sanchez-Wall, L. & Ruzek, E. A. & Sinha, S. & Bressler‌, D. (2017). Separate worlds: the influnece of seating location on student engagement, classroom experience and performance in the large university lecture hall. Journal of environmental psychology. 49:55-64.
Shield. BM.. Dockrell. GE. (2008). The effects of environmental and classroom noise on the academic attainments of primary school children. The Journal of the Acoustical Society of America. 123 (1):133-44.
Tanner, CK‌, (2000)‌. The influence of school architecture on academic achievement؛ Journal of educational administration emerald.com.
White. H . (2009). Theory-based impact evaluation: principles and practice. Journal of development effectiveness. 1(3): 271-284.