تنظیم معادله تغییرات در نقد آثار معماری مبتنی بر رویکرد تکاملی و مدل وصفی فلسفه شدنِ اسلامی (نمونه موردی: مجموعه مصلی تهران)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معماری، گروه پژوهشی معماری حکمی - اسلامی، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، پردیس، ایران

چکیده

بیان مسئله: نقد در معماری زمانی جایگاه خود را پیدا می‌کند که پدیده‌ای در طول زمان تغییر یابد و بتوان بین حالت قبلی، حال و آینده پدیده، تغییرات را مشاهده نمود و مشاهده تغییرات در طول زمان نیاز به اوصاف مشترک در معماری دارد. زمانی که یک اثر معماری در هر برهه از زمان توصیف جدید و جداگانه پیدا می‌کند، امکان شناسایی تغییراتِ روابط بین آثار معماری در طول زمان مبهم خواهد بود و هدایت به وضعیت مطلوب (مطلوب در پژوهش حاضر وضعیت فطری و الهی است) موضوعیت نخواهد داشت و به نظر می‌رسد بیشتر نقدها در معماری امروزه مبتنی بر همین توصیف‌های جداگانه است.
سؤال تحقیق: دو سؤال در راستای نقد یک اثر معماری اهمیت می‌یابد: چگونه می‌توان یک اثر معماری را با تکیه بر تغییرات اثر در طول زمان نقد نمود؟ آیا می‌توان معادله‌ای برای کنترل تغییرات معماری جهت هدایت به وصف مطلوب ایجاد کرد؟
اهداف تحقیق: به نظر می‌رسد رویکرد فلسفه شدن اسلامی که نزدیک به چند دهه بین برخی صاحب‌نظران مطرح است، می‌تواند چارچوب مناسبی برای نقد یک کل متغیر باشد. هدف این فلسفه شناخت کل متغیر و هدایت تغییرات آن به‌سوی یک هدف متعالی یا همان غایت الهی است. درنتیجه پژوهش حاضر سعی می‌نماید با تکیه بر فلسفه شدن اسلامی با شناسایی اوصاف مشترک معماری در طول زمان، معادله‌ای را جهت کنترل تغییرات معماری تنظیم نماید.
روش تحقیق: پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و رویکرد سیستمی – تکاملی به دنبال تنظیم معادله تغییرات در معماری است.
مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: بر این اساس معادله‌ای تنظیم شده است که «جهت مداری اوصاف معماری به سوی فطرت و دین» را به عنوان شاخص معیار الهی در قالب مدل وصفی، معرفی می‌نماید که از سه ساختار بیرونی، درونی و کارکرد اثر معماری حاصل می‌شود و همین مدل وصفی، بستر قرب و تغییر مدل‌های ذهنی و عینی وضعیت موجود اثر را به سوی وضعیت مطلوب الهی فراهم می‌سازد.

چکیده تصویری

تنظیم معادله تغییرات در نقد آثار معماری مبتنی بر رویکرد تکاملی و مدل وصفی فلسفه شدنِ اسلامی (نمونه موردی: مجموعه مصلی تهران)

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Setting the equation of change in the critique of architectural works based on the evolutionary method of Islamic philosophy of becoming (Case study: Tehran Mosalla Collection)

نویسنده [English]

  • Nasim Ashrafi
Assistant Professor, Department of Architecture, Pardis Branch, Islamic Azad University, Pardis, Iran
چکیده [English]

Research Problem: The componentist approach in the definitions of architecture has shown that with the smallest change in the components of architectural science, the definition of architecture can be different (definitions such as architecture is functional, Architecture is the art of transforming meaning into a form, architecture is a timeless way of building, architecture is the habitation of humans, etc.) Based on this, because the language of describing architecture is broken at any time, it is not possible to describe the changes between before and after of architecture, and If the change is not described, the guidance of the change is also irrelevant; Therefore, in order to describe and then criticize architecture, one must have a single language to guide a phenomenon throughout the time of the story and ultimately guide it. Meanwhile, different philosophical systems have different approaches in describing and analyzing phenomena; For example, the Aristotelian formal approach pays attention to stability and ignores changes, and the systemic approach pays attention to changes and does not consider stability, Criticism in architecture finds its place when a phenomenon changes over time and changes can be observed between the previous, present and future state of the phenomenon, and observing changes over time requires common attributes in architecture. When an architectural work finds a new and separate description at any point in time, the possibility of identifying changes in the relationships between architectural works over time will be ambiguous, and guidance to the desired state (desirable in the current research is the natural and divine state) will not be relevant. It seems that most criticisms in architecture today are based on these separate descriptions.
Research question: Two questions are important in order to criticize an architectural work: How can an architectural work be criticized by relying on the changes of the work over time? Is it possible to create an equation to control architectural changes in order to lead to the desired description?
Research objectives: It seems that the Islamic philosophizing approach, which has been discussed by some experts for nearly several decades, can be a suitable framework for criticizing a whole variable. The aim of this philosophy is to know the whole variable and guide its changes towards a transcendent goal or the divine goal. As a result, the present research tries to establish an equation to control architectural changes by relying on Islamic philosophizing by identifying the common characteristics of architecture over time.
Research Method: The present study seeks to adjust the equation of change in architecture with a descriptive-analytical method and a systematic-evolutionary approach.
The Most Important Results and Conclusion: On this basis, an equation has been formulated that introduces "the orientation of architectural attributes towards nature and religion" as an indicator of the divine standard in the form of a descriptive model, which consists of three structures. External, internal and functional of the architectural work are obtained, and this descriptive model provides the context for the proximity and change of mental and objective models of the existing state of the work towards the desired divine state.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Becoming philosophy
  • architecture
  • changes
  • descriptive model
  • Mosalla Tehran
قرآن کریم
منصوری، سید امیر. (1379). روش نقد معماری؛ ملاحظاتی درراه ترسیم روش نقد معماری به‌طور همه‌جانبه و با معیارهای روشن. هنرهای زیبا (7): 71-78 https://www.sid.ir/paper/5794/fa
بانک اطلاعات دفتر فرهنگستان علوم اسلامی (۱۳۶۶). «طرح جامع مقدماتی نظام»، شناسه پژوهش 1341 https://www.isaq.ir
برقی، احمد بن محمد. (1371). المحاسن. تصحیح: جلال‌الدین محدث. قم: دارالکتاب الاسلامیه  https://noorlib.ir/book/info/1544
پارسانیا، حمید. (1391). جهان های اجتماعی. قم: کتاب فردا  https://b2n.ir/a31488
جهانبخش، عباس. 1395. رساله دکتری با عنوان «نظریه وش شناسی اسلامی نظریه‌پردازی معماری». دانشگاه هنر اصفهان  https://b2n.ir/x31233
جهانبخش، عباس؛ شیخ العراقین زاده، حسن. (1398). باز تعریف سازمان تولید علم در ایران، بر اساس نظریه علم دینی فرهنگستان علوم اسلامی قم. اولین همایش «چیستی و چگونگی تحول در علوم انسانی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای». دانشگاه شیراز https://b2n.ir/x46854
جهانبخش، عباس؛ شیخ العراقین زاده، حسن. (1398). رابطه علم و فرهنگ، زیرساخت نظری تمدن اسلامی. دو فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی. (2)1: 37-64 https://b2n.ir/g98069
حسینی الهاشمی، سید منیر الدین. (1386). طبقه‌بندی آموزشی چگونگی اسلامی شدن مهندسی توسعه نظام اجتماعی. قم: واحد تدوین و نشر معاونت ارتباطات فرهنگی. https://jpt.isca.ac.ir/article_44.html
خویی، حمیدرضا. (1379). رساله دکتری: نقد و شبه نقد: تأملی در مواضع منتقدین در نقد آثار معماری. تهران: دانشگاه تهران.
دفتر فرهنگستان علوم اسلامی. (1387). فلسفه مبانی اصول نظام ولایت. قم: گروه تحقیقات مبنایی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی. http://www.isaq.ir/vtpfy7i6.sk34w9zii7gaw.ij0w.html
رئیسی، ایمان. ۱۳۸۶. رساله دکتری: نقش نقد در جهت‌دهی معماری معاصر ایران. تهران: دانشگاه علوم و تحقیقات واحد تهران.
فرهنگستان علوم اسلامی قم. (1390). تحول در علوم انسانی. قم: انتشارات کتاب فردا https://b2n.ir/w92287
مجلسی، محمدباقر. 1414. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام. جلد 5 بیروت: داراحیاء التراث العربی  https://b2n.ir/w45920
مزیدی، محمد، لهبی، زهرا، زاهد زاهدانی، سید سعید؛ تقوی، سید محمدرضا. (1398). شناخت جایگاه علوم تربیتی در ارائه نظام نیاز و ارضا (بر مبنای فلسفه چگونگی اسلامی). فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. (3)23: 429-444 https://www.sid.ir/paper/237049/fa
مهدی حمزه نژاد، مهدی؛ سعادت جو، پریا و رمضانی، شهاب‌الدین. (1392). الگو شناسی مصلی های معاصر ایران و آسیب‌شناسی مفهومی آن‌ها بر اساس راهبردهای فقه شیعه. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر. (15): 41-57  http://www.armanshahrjournal.com/article_34033.html
مهدی زاده بیاتانی، حسین. (1396). اقتباس انحلالی، شیوه بهره‌مندی از دستاوردهای تمدن غرب بر پایه اندیشه فرهنگستان اسلامی قم. پژوهش‌های تمدن اسلامی. (1): 37-60 https://www.magiran.com/paper/2511120
مهدوی نژاد، محمدجواد. (1384). آموزش نقد معماری: تقویت خلاقیت دانشجویان با روش تحلیل همه‌جانبه آثار معماری. نشریه هنرهای زیبا، (23): 69-76 https://www.sid.ir/paper/5771/fa
منصوری، سید امیر. (1379). روش نقد معماری؛ ملاحظاتی درراه ترسیم روش نقد معماری به‌طور همه‌جانبه و با معیارهای روشن. هنرهای زیبا (7): 71-78 https://www.sid.ir/paper/5794/fa
میرباقری، سید محمدمهدی. (1389). جهت‌داری علوم از منظر معرفت‌شناختی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی https://b2n.ir/b51299